Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
1.Ryshistorycznyipojęciapodstawowe
metali.Ligandyskoordynowanedodwóchlubwięcejcentrówmetalicznychnazywa-
myligandamimostkowymi.Przykładykompleksówzawierającychligandymostkowe
podanonarys.1.3.
Liczbęatomówcentralnychpołączonychprzezdanyligandmostkowyokreślasięja-
kokrotnośćmostka.Takwięcmogąwystępowaćmostkidwukrotne,czylipodwójne,
trójkrotne,rzadziejowiększejkrotności.Wtensposóbpowstająkompleksywielordze-
niowe.Ligandwzależnościodwarunkówmożeodgrywaćrolęligandamostkowego
lubmożebyćzwiązanymdojednegordzenia(ligandterminalny).Częstospotykasię
wjednejcząsteczcejednocześnieobasposobywiązania.
Czasamiwyodrębniasięgrupęligandów,któremająparyelektronoweusytuowanena
różnychatomach,przezcomogąbyćwiązanewzależnościodwarunkówwróżnysposób,
naprzykładM
NCSiM
SCN.Nazywasięjeligandamiambidentnymi.Spotykasię
równieżpodziałligandównaspektaktoroweiaktorowe[1.15].Tepierwszepozostają
niezmiennewczasietransformacjichemicznej,wprzeciwieństwiedotychdrugich,które
np.dysocjująlubpodlegająinnymprzemianomchemicznym(zob.rozdz.4).
Innepodziałyligandów,związanenp.zesposobamiwiązaniasiędojonucentralne-
go(jakwprzypadkucyklopentadienylu),będąomówionewodpowiednichrozdziałach
podręcznika.
1.3.Wiązaniekoordynacyjneisferakoordynacyjna
WświetleteoriikwasówizasadLewisa(rozdz.3i5)wzwiązkukompleksowymatom
centralnyjestkwasem(akceptoremparyelektronowej),aligand—zasadą(donorempary
elektronowej).
Wiązaniekoordynacyjne,zwanetakżewiązaniemdonorowo-akceptorowym,jest
towiązaniekowalencyjnemiędzyatomemcentralnymaligandempowstałewwy-
nikuuwspólnieniaparyelektronowejpochodzącejodatomudonorowego.
Wewzorachelektronowychwiązanietooznaczasięstrzałkąskierowanąodatomu
donorowegodoatomuakceptorowego(np.[H3N:→Ag←:NH3]+).
Ligandymogąwiązaćsięzatomemcentralnympoprzezkilkaatomówdonorowych.
Ligandypołączonebezpośredniozatomemcentralnymstanowiąwewnętrzną
sferękoordynacyjną,zaśprzeciwjonyrównoważąceładunekjonukompleksowego
określasięjakozewnętrznąsferękoordynacyjną.
Przykładowo,wkompleksie[Co(NH3)6]Cl3sześćcząsteczekamoniakutworzywe-
wnętrznąsferękoordynacyjną,atrzyjonyCl1stanowiąsferęzewnętrzną.Atomydono-
