Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Bułgarskaklerykalizacja(pojęciedziejekonteksty)
33
zależnyKościółbyławalkąnarodową,aniekościelną,zdrugiejprzyzna-
je,żewefekcie„woczachświeckich”Kościółstałsięatrybutemnarodowo-
ści,takżepowyzwoleniujegorolazostałasprowadzonadoumacnianiatoż-
samościBułgarównaziemiach,któreznalazłysiępozagranicamipaństwa.
Wśródproblemówokresupo1878rokuwidzibrakprzygotowaniakleru,ale
iinstrumentalnydoniegostosunekwładzy.Cociekawe,negatywnieodnosi
sięteżdozmianwStatucieBułgarskiejCerkwiPrawosławnej,któryzaczął
służyćjakouzasadnieniedlawyłącznychrządówwyższegoduchowieństwa.
Wydajesięrównieżkrytykowaćbezpośredniudziałduchownychwżyciu
politycznym,wskazując,żeprowadzitodoutratyautorytetu.Celemjest
prawidłowerozdzieleniekompetencjiiwspółpracamiędzyKościołemipań-
stwem.JejźródełszukawtradycjibułgarskiejorazwosiągnieciachPatriar-
chatuwKonstantynopoluwrelacjidoImperiumOsmańskim.ObecnośćKo-
ściołapowinnabyćwżyciuspołecznymipublicznymwiększa,cowynika
zimperatywuwspółpracyzpaństwemnarzeczdobranarodu.
Okazujesię,żeideadobranarodowegostanowipodstawowypunktod-
niesieniarównieżwujęciachkrytycznychwzględemOrtodoksji.Świadczą
otympoglądyformułowanewśrodowiskuezoterycznym,działającym
aktywniezwłaszczawpierwszychdwóchdekadachXXwieku.Ukazująone
przeciwstawnespojrzenienamiejsceKościoławżyciuspołecznym,ale
nadalpodporządkowaneperspektywiekolektywistycznej.Opartena
generalnejkrytycereligiiinstytucjonalnejjakoprzyczynieupadkumoralne-
goiduchowegonarodu,wskazują,żetowłaśnieniewykształceni,zabobon-
ni,anawetobłudniizachłanniduchowniswoiminaukamiiogólnąpostawą
odciągająwiernychodprawdy.Wtymkontekścieujawniająsięwpływy
myśli(po)oświeceniowej:punktemodniesieniajestludzkirozum,ideałem
pokójibraterstwo,środkiempoznanierealizowaniezuwzględnieniem
najnowszychosiągnięćnauki.Jakstwierdzaczołowyteozofbułgarski,
SofronijNikow,chodzio„religięjakonaukęoPrawdzie,DrodzeiŻyciu”,
anie„religięobrzędówifanatycznychnauk,któregłosząnienawiśćiprze-
śladowania”(Ников1911:86).
Wdominującymdyskursiemiędzywojennymutrzymujesięwszakże
przekonaniedziewiętnastowieczne,żeklerykalizacjaiklerykalizmtozjawi-
skaściślezachodnie,typowedlapolitykiKościołakatolickiego.Aktywność
katolikówutożsamianazdziałalnościąpolitycznązyskujeocenęjedno-
znacznienegatywną.Oilezatemudziałprawosławnychduchownychwpo-
lityceczyteżpostulatyścisłejwspółpracypaństwazKościołem,postrzegane
wkluczutradycji(narodowej,religijnej),otyleklerykalizmobcychde-
nominacjiuznawanyjestzanadużyciewładzyduchowejwobszarzejurys-
dykcjiświeckiej,awodniesieniudosytuacjibułgarskiej-zawyrazagresji
względempaństwa.Symbolwynaturzeńwładzyduchowejnadrodzejej