Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Zagubionaprzestrzeńiprzymuslewitacji...
29
wprawdzieprzegrywająswójpojedynekzżyciem,aleichklęskajestwysoka,
niesieoczyszczenieiodrodzenie.Ryzykująwszystko,wszystkoimzostaje
odebrane,alejakżeheroiczniewalczązpotęgamiżyciaiśmierci,którewnich
ipozanimimająswojesiedziby.Nieoddająswegożyciapopiołominicośćich
niepochłania.Mieszcząsięwplaniewielkiegoporządkuświata,wktórym
próbująwykreślićindywidualnyślad.Alejakstworzyćtragedię,kiedyżyjesię
wrzeczywistościpozbawionejwartościującychodniesień?Przecieżczyn
wielkiibłahy,słowaważkieigadulstwo,aktywnośćibierność,wzniosłość
iprostactwotylesamowówczasznaczą.Czywświecie,wktórymniema
miejscanawielkość,jestmiejscenatragizm?Czybohatertakiegoświatamoże
byćtragiczny?
GłównąpostaciąKartotekijest-jakwtypowymdramacieromantycznym
-poeta22.Reprezentuje,niczymKonradzIIIcz.Dziadów,lospokoleniazmiaż-
dżonegoprzezhistorię.PodobnieteżjakbohaterdramatuMickiewiczaprze-
żywaswojeprzesilenie:dokonujerozrachunkuzsamymsobą,zporządkiem
świata,zludźmi.Jestdużostarszy(okołoczterdziestoletni),jakbyczaszdo-
bywaniaduchowejtożsamościznaczniesięprzesunął.Dręczągotesamepy-
tania:kimjest,ilemożedokonać,cochcezmienić?Zostajerównieżumiesz-
czonywpodobnejprzestrzeni.Akcjarozgrywasięwpokojubezokien(cela?
klatka?).Naprzeciwległedrzwiprzecinająliniąhoryzontalnątęzamkniętą
strefę.Takieichumiejscowieniesugerujetradycyjnysystemrozmieszczania
przestrzennychznakówwartości.Automatyczniepowstajestronaprawa(jed-
nedrzwi)istronalewa(drugiedrzwi),automatyczniepowinniodwiedzaćbo-
hateraprawiilewigoście.Pokójprzecinarównieżliniatradycyjnegopo-
rządkuwertykalnego(góra-dół).Tworzyjąośłączącasufitipodłogę.Sufit
jestHpiękny,biały,czysty”23,napodłodzestoimiskazbrudnąwodą,dotykają
jejzmęczonestopy,bliskośćpodłogistajesięznakiemupodlenia(chodzącyna
czworakachPanzPrzedziałkiem).
Jednakwszystkiepodobieństwadotradycyjnegoukładuprzestrzeniwar-
tościmająwutworzeRóżewiczacharakterwyłączniezewnętrznyiformalny.
Naprzeciwległedrzwitworząpoprostukorytarz,poktórymsnująsięmecha-
nicznieludzie-duchy.Nieprzychodządogospodarzategoprywatnegoświata,
nieznaleźlisiętamzewzględunaniego.Trafiliprzypadkiemi-niczym
oglądającywitrynysklepoweprzechodnie-poświęcająmuniecouwagi.
Sąitacy,którzygoledwowidzączywogóleniezauważają.SamBohater
zgóryrezygnujezzajmowaniapozycjicentralnej.Uciekapodścianęiucieka
nałóżko,kreującniejakowłasnąnieobecność.Nieokreślonośćidwuznacz-
nośćwpisująsięrównieżwporządekwertykalny(góra-dół).Todogórypo-
kojuBohaterprzymierzawisielczysznur-jakżeczęstyrekwizytwojennej
22OwyjątkowointeresującychzwiązkachmiędzyRóżewiczemaMickiewiczemiKrasiń-
skimpiszeZbigniewMajchrowski.Por.Z.Majchrowski,„Poezjajakotwartarana”.(Czy-
tającRóżewicza),Warszawa1993,s.54-86(Krasiński),196-232(Mickiewicz).
23T.Różewicz,Kartoteka,[w:]tegoż,Dramat,t.1,Utworyzebrane,Wrocław2005,s.11;
wszystkiepozostałecytatypochodząztegoźródła.
