Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
CzęśćI.Teoretycznepodstawybadań…
spełnienia;3)nierzeczywisty,irrealny(modusirrealis)1warunekjesttrakto-
wanyprzezmówiącegojakoniezgodnyzrzeczywistością40.
Zpunktuwidzenialogiki,czydokładniejmówiącsemiotykilogicznej41,zda-
niawarunkowe(inaczej:implikacyjne)należądozdańzłożonychpołączonych
spójnikiem,nazywanymfunktoremzdaniotwórczym,dwuargumentowym(dia-
dycznym)jeżelito…”42.Funktortowyrażenieniesamodzielne,służącedo
łączeniawyrażeń.Wyrażenia,którefunktorłączy,nosząnazwęargumentów43.
Zuwaginazasygnalizowanąjużistotnąobecnośćwwypowiedziachwarun-
kowychnauczycieliiuczniówoperatorówpostawprzekonaniowych,zajmowa-
nychwobecsądu(wrozumieniu:treścizdania),należywspomniećofunktorach
jednoargumentowychzdaniotwórczychodargumentówzdaniowych(inaczej
możnajenazwaćspójnikamiprzyzdaniowymi)44,reprezentowanychwjęzyku
polskimm.in.przeznastępującezwroty:nieprawda,że…;możliwe,że…;wiem,
że…;wierzę,że…;myślę,że…;sądzę,że45.Spójniki(funktory)te,chociaż
wymienionewjednymciąguzdaniowym,niemająjednakowejwartościse-
mantycznej.Pierwszyznichzaliczanyjestdospójnikówprawdziwościowych1
ekstensjonalnych(odłac.extensio1zakres),posiadającychtakąwłasność,że
wartośćlogicznazłożonychprzyichużyciuzdańzależywyłącznieodwartości
logicznejargumentów(zdańskładowych).Natomiastpozostałe,tospójnikinie-
prawdziwościowe1intensjonalne(odłac.intensio1treść),wktórychwartość
logicznazłożonychprzyichużyciuzdańniezależytylkoodwartościlogicznej
zdańskładowych,lecztakżeodczegośinnego,np.odichtreści,kontekstuuży-
cia,tzn.odtegokto,gdzieikiedyjewypowiada46.
Wartorównieżdodać,operatorycharakteryzującepostawyprzekonanio-
wewystępująwkontekstachsemantycznychnieprzezroczystych.Kontekstyte
kontekstamiintensjonalnymi(treściowymi)icharakteryzująsiętym,żenie
możnawnichwyeliminowaćoperatora(będącegozapisempostawyprzekona-
niowej),gdyżniejestzachowanarównoważnośćmiędzyzdaniemzapisanym
ztymoperatorem,azdaniembezoperatora47.
40Encyklopediajęzykoznawstwa…,s.684;Gramatykaopisowajęzykapolskiegozćwicze-
niami.Red.W.DOROSZEWSKI,B.WIECZORKIEWICZ.T.II.Fleksjaiskładnia.Warszawa1968,
s.238.
41Semiotykalogicznaanalizujejęzykwaspekcieformalnym,ustalakategoriewyrażeń
ibadawłasnościwyrażeńwyróżnionychwramachtychkategorii.Za:U.M.żEGLEń:Wprowa-
dzeniedo…,s.19.
42Ibidem,s.78,85186.
43Ibidem,s.85.
44J.PRZYBYŁOWSKI:Logikazogólnąmetodologiąnauk.Podręcznikdlahumanistów.
Gdańsk1997,s.48.
45Zob.M.OMYŁA:Zaryslogiki.Warszawa1995,s.21.
46Ibidem,s.22;J.PRZYBYŁOWSKI:Logikazogólną…,s.50;A.PODSIAD:Słownikterminów
ipojęćfilozoficznych.Warszawa2000,s.310.
47U.M.żEGLEń:Wprowadzeniedo…,s.75.