Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarekJakubiak
Początkisamorząduterytorialnegowujęciuhistoryczno-prawnym
25
AnalizujączmianyzachodzącewpolityceterytorialnejPRLwlatachsiedem-
dziesiątychiosiemdziesiątychXXwieku,wartozwrócićuwagęnacorazsilniejsze
zróżnicowaniepoglądówcodozasadjejfunkcjonowania.Najwięcejkontrowersji
budziłaniewątpliwiekwestiakoncepcjisamorządności,jakapowinnabyćreali-
zowanawPolsce.Opróczsystemuwprowadzanegoprzezwładzekolejnymire-
gulacjamiprawnymipojawiałysiępropozycjeprzedstawicielinauki,orazinnych
grupzawodowychispołecznych.Wśródczłonkówopozycjidominowałoprze-
konanie,żeadministracjalokalnabezreaktywacjiideisamorząduterytorialnego
niebędziemogłaosiągnąćswojegocelu.Początkowopostulowano,bypołączyć
koncepcjęzarządulokalnegozideąsamorząduterytorialnego.Debatowanotakże
nadtym,którezrozwiązańbyłobybardziejefektywne-czyprzekształcenierad
narodowychwogniwasamorząduterytorialnego,czyteżponownezastosowanie
dualizmuadministracjilokalnej.
Naprzełomielat1980/1981r.członkowiePolskiegoTowarzystwaEkonomicz-
negoopracowaligłównezałożeniaprzyszłejreformysamorządowej.Jejprzefor-
sowanieuznanozakwestiępriorytetową.Stwierdzonobowiem,żensamorząd
terytorialnyanijakoinstytucjaprawno-ustrojowa,anirzeczywiściedziałająca
wPolscenieistnieje.Władzeiorganyprzedstawicielskiebyłybowiemformowane
przeznominację,aniedrogądemokratycznychwyborów.Władzeiorganizacje
terenowebyłypozbawionegestiiwistotnychsprawachspołecznych,ekonomicz-
nychiprzestrzennychswegoterenu”20.Wzwiązkuztym,żeradynarodowebyły
organamiwpełnizależnymiodcentralnejadministracjipaństwowej,ichrolajako
organówsamorządulokalnegobyławrzeczywistościniewielka.Takisposóbpro-
wadzeniapolitykilokalnejdoprowadziłdotego,żespołecznościmiastiwsinie
miałypraktyczniewpływunarozwójswoichterenów.Efektywnośćplanowanych
przemianbyła,zdaniemwywodzącychsięspozakręgówrządowychreformato-
rów,uwarunkowanakoniecznościąprzeprowadzeniademokratyzacjiadmini-
stracjiterytorialnej.Wymagałotoprzywrócenianiezależnościdecyzyjnejwładz
lokalnychinadaniaimwłaściwejosobowościprawnej21.
Pomimostarannegoprzygotowaniaplanowanychzmian,ichwdrożenienie
powiodłosię.Wprowadzaneprzezwładzenowelizacjeustaworadachnarodo-
wychisamorządzieterytorialnymrozmijałysięzespołecznymioczekiwaniami.
Ponadtokomunistycznerządyniezamierzałyrezygnowaćzestrukturyjednolitej
administracjipaństwowej,analogicznejdofunkcjonującejwZSRR.Zasadnicza
zmiananastąpiładopierow1990r.,gdyradynarodoweuległylikwidacji,awich
miejsceodtworzonogminymającestatuspodmiotówwładzyzdecentralizowanej.
20
B.Ryś,Trudnepoczątkidemokracjilokalnej.Wysiłkinarzeczodbudowysamorząduterytorialne-
gowlatachosiemdziesiątychnMazowieckieStudiaHumanistyczne”1996,nr1,s.127.
21
B.Ryś,Trudnepoczątkidemokracjilokalnej.Wysiłkinarzeczodbudowysamorząduterytorialne-
go...,op.cit.,s.128.
