Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
76
StanisławGajda
Mazur1999,Gajda2005,Warchala2008,Lubaś2009,Dąbrowska2012).Można
wtychpolitykachdostrzectroskęoswójjęzyknarodowy,aleteżprotekcjonalizm
iimperializmjęzykowy.ProwadzijąteżUniaEuropejska(zob.omówieniewGajda
2013).Obokdziałańprogramowych,edukacyjnychipromocyjnychpoświęcasię
wieleuwagidziałaniomlegislacyjnym,czegowymagam.in.nasilającysięmultilin-
gwinizmCwielojęzykowość)(występowanienajednymterytoriumwielujęzyków,
należygoodróżnićowielojęzyczności,czyliindywidualnejumiejętnościposługi-
waniasięwielomajęzykami).WkrajachUniiEuropejskiejwsystemachszkolnych
funkcjonujeokoło500języków.
3.3.PrzełomwiekuXXiXXIwcałejpełniujawniłkryzysrzeczywistościjęzy-
kowej.Terminkryzysbywałączonyzpodważaniemdotychczasowychwzorców
izaburzeniamiwywołującymistanchaosu.Kryzysmożnawięcoceniaćjakozjawisko
[proces(y)],któreprowadzidozagłady,nśmierci”
,aleteżwidziećjejakoprzebudowę
świata,wyłanianiesięnowego.Kryzysjęzykastanowirezultatzmiancałegokon-
tekstu(zmianywstrukturzespołecznej,systemieaksjonormatywnymitd.).Zarazem
współczesnośćstałasięepokąniesłychanejekspansjikomunikacji,przenikającej
życiejednostkoweizbiorowe,doczegoprzyczyniasięteżrewolucjainternetowa.
Wskrajnychinterpretacjachprawiecałarzeczywistośćjestwyznaczanaprzezprocesy
komunikacyjne(por.tzw.zwrotjęzykowy,ang.linguisticturn).
Jakiescenariuszeprzyszłościrysująsiędlanaszegojęzykanarodowego?Można
konstruowaćdwiedrogirozwojupolszczyzny.Scenariuszocenianynegatywniepro-
wadziłbydopolszczyznyzredukowanej.Redukcjadotyczyłabyzubożeniasystemu
językaisprowadzeniagodokoduograniczonego,zawężeniakompetencjijęzykowej
codoliczbysubkompetencjiiobniżeniaichpoziomuorazznacznegouproszczenia
spektrumfunkcjonalnego-wskrajnymwarianciejęzykpolskiostałbysiętylko
wkręguprywatno-domowym.Prezentacjategoscenariuszapowinnaspełniaćfunkcję
ostrzegawcząiskłaniaćdopodejmowaniadziałańpolitycznojęzykowychzapobie-
gającychjegorealizacji.Taksięzresztądzieje.Wpublicznymdyskursieojęzykuco
pewienczaspojawiająsięmniejlubbardziejalarmistycznedoniesieniaonniedoli”
polszczyzny,pobudzająceświadomośćjęzykowąiskłaniającejednostki,zbiorowości
iinstytucjedokonkretnychdziałań.
Wscenariuszuocenianympozytywniemożnazakładaćuzyskaniestanupol-
szczyznyodmiennegoodwskazanegowyżej.Systemjęzykapolskiegoikompetencje
jegonosicielicechujebogactwoiróżnorodność.Spektrumodmianodpowiadana
zróżnicowaneizmieniającesiędynamiczniepotrzebykomunikacyjnePolaków,przy
czymzawieraelitarnysuperstandard(językliteracki),nobsługujący”produktywną
kulturęwysoką,powszechnyjęzykogólny,związanyzkulturąpopularną,atakże
wyspecjalizowaneprofesjonalneiśrodowiskowesubjęzyki.Byłbytostanpożądany,
adążeniedoniegowymagałobyprzemyślanychróżnorodnychstarań.
