Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
BOLTZMANN.GENIUSZNIEUPORZĄDKOWANIA
NIEPOKÓJWIEDEŃSKIEGOFIZYKA
UrodzonywWiedniuFranciszkaJózefa,wświecieopisanymwspania-
łympióremRobertaMusilawjegoarcydzieleCzłowiekbezwłaściwości
-będącegojednocześniekońcemjednejeryipoczątkiemnastępnej-
LudwigBoltzmannbyłjednąznajbardziejemblematycznychpostaci
swoichczasów.Możnagouważaćzaidealnegołącznikamiędzywielką
naukowątradycjąXIXwiekuaniezwykłymrozwojemwXXwieku.
Byłtwórcąinterpretacjitermodynamikiwoparciuomechanikęstaty-
stycznąiśmiałejatomowejhipotezymaterii,którejniestrudzeniebronił
przezcałeżycie,alektórejostatecznegosukcesunigdyniezostał
świadkiem.
Boltzmannbyłuczonympasjonatemiutalentowanymnauczycielem.
Miałzadziwiającąpamięćiczęstowykładałbezzaglądaniawjakiekol-
wieknotatki.Jegowyjaśnieniabyłykrystaliczne,dowcipne,pełnesty-
mulującychanegdotiożywianeprzezniezwykłewyrażenia,jakngigan-
tyczniemały”lubnchwilowoostateczny”.LiseMeitner,jednazjego
ostatnichstudentek,byłapodwielkimwpływemtakiegowyjątkowego
nauczyciela.Wielelatpóźniejwspominała:nJegolekcjebyłynajpiękniejsze
inajbardziejstymulującezewszystkich,wjakichkiedykolwiekuczestni-
czyłam[…],zawszebyłtakbardzoentuzjastycznywobectego,czego
uczył,żeopuszczaliśmysalęzodczuciem,żeprzednaszymioczyma
otworzyłsięnowywspaniałyświat”
.
Nalekcjachfilozofii(tak,prowadziłtakżekursfilozofii!)Boltzmannpo-
ruszałtematy,którewtamtychczasachuważanebyłyzaegzotyczne,
niemaldziwaczne,jakwielowymiaroweizakrzywioneprzestrzenie.
Natychmiastprzyciągnąłwięcuwagęsetekludzi,którzychcieliśledzić
jegowykłady,atakżewiedeńskichgazet:wiadomościdotarłydouszu
cesarza,coprzyjęłopostaćzaproszenianadwór,nakolacjęwpałacu
Hofburg.Boltzmannbyłteżświetnympianistą:jakochłopiecbrałlekcje
grynafortepianieuwielkiegokompozytoraAntonaBruckneraiprzeja-
28
