Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Liczebność,rozmieszczenieistatus
17
Pochodnątejwieloletniejwalkiobywatelskiejbyłostworzeniesystemurodzimych
terytoriów,naktórychrdzennaludnośćstałasię-wmniejszymlubwiększymstop-
niu-gospodarzem.Takieregulacjewprowadziłow1976r.-jakopierwsze-Tery-
toriumPółnocne,ponimw1981r.-AustraliaPołudniowa,wreszciedwalatapóź-
niej-NowaPołudniowaWalia.Teaktystworzyłyprecedensdlainnychstanów.
Wedługprzyjętejwnichprocedurypodmiotzgłaszającyroszczeniedookreślonego
terytorium-jestnimnaogółkomitetzrzeszającyprzedstawicielirodzimejwspólnoty
rodowejlubplemiennejalboosobyztakiejwspólnotysięwywodzące-musiwyka-
zaćswójzwiązekzziemią,udokumentowanynajczęściejgenealogiąalbozachowaną
tradycją.Pozytywnieprzeprowadzonyproceskończysięprzekazaniemziemi,nawłas-
nośćzbiorową,etnicznejwspólnocierodzimejlubjejuznanymprawempotomkom.
Transferowitakiemupodlegatylkoareałpaństwowy(tzw.ziemiekoronne),prywatne
gruntyzajętewcześniejprzezfarmerówpozostająichwłasnością.Jeżelijakaśwspól-
notazgłosiuzasadnioneroszczeniadoterenówprywatnych,przysługujejejprawo
doodpowiedniegoodszkodowania.
Procedurytakie,zpowoduzrozumiałychtrudnościzprecyzyjnymustaleniempra-
wadodziedziczenia(brakdokumentówpisanych),trwajądługo,ciągnącsięnieraz
całymilatami.Niemniejwtakiwłaśniesposóbpodkonieclatosiemdziesiątychubie-
głegostuleciastworzonyzostałsystemterytorialnegosamorząduludnościrodzimej,
któryzniewielkimizmianamiprzetrwałdodziś.
Pozagruntamiprywatnyminiepodlegajązwrotowitakżeterenyużytecznościpub-
licznej.Tenpunktustawygenerujekonflikty,ponieważwykorzystujągokompanie
wydobywczeikoncernyprzemysłowe,którezlepszymlubgorszymskutkiempróbują
niedopuścićdoprzejęciaprzezludnośćrodzimąobszarówwystępowaniazłóżmine-
ralnych.DużeiekspansywnefirmyniekiedywręczpróbująwywłaszczyćAborygenów
zterytoriów,którecijużprzejęliwlegalneposiadanie.
Najbardziejsamodzielnymtypemaborygeńskiejjednostkiterytorialnejjesttery-
toriumzprawemwłasności.Jegopełnoprawnymwłaścicielemjestlokalnawspólnota,
zarządzanaprzezradę.Takieradyczęstozrzeszajączłonkówróżnychwspólnotlokal-
nych,anawetprzedstawicieliróżnychplemion-jeśliżyjąonenajednym,zarządza-
nymwspólnieterenie.
JednostkiotymstatusiefunkcjonująnaobszarachTerytoriumPółnocnego
iAustraliiPołudniowej.Powierzchnianajwiększychznichdochodzi90-100tys.km².
Sąto-idącodpółnocy-TerytoriumZiemiArnhema(zdominującąwspólnotą
Yolngu),Warlmanpa(ludWarlpiri),TerytoriumPustyniśrodkowej(plemionaJaru
iNgarti)orazZiemiePitjantjatjaraiMaralinga-Tjarutja(Kokatha).Tedwaostatnie
terytoriaznajdująsięnaterenieAustraliiPołudniowej.Dużymijednostkami,liczący-
mikilkadziesiąttysięcykilometrówkwadratowych,są:TerytoriumJezioraMackaya,
HaastsBluf(PintupiiLuritja)iPeterman(Pitjantjatjara)-wszystkienaobszarze
TerytoriumPółnocnego.MniejszejednostkitoTerytoriumWyspyMelville’a(Tiwi),
DalyRiver,NicholsonRiver,Katiti(wpobliżusłynnejskałyUluru)iYalata.Najmniej-
szeterytoriategotypumają2-3tys.km²powierzchni.
