Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
I.Wiadomościpodstawowe
naTerytoriumPółnocnymiwQueenslandzie,zyortayortaiwembawembafunk-
cjonującymiwNowejPołudniowejWaliiorazWiktorii.Podobnierzeczmasię
takżezjęzykamiludówzamieszkującychrozległerejonypustynnepograniczaTery-
toriumPółnocnego,AustraliiZachodniejiPołudniowej,takichjakPitjantjatjara
czyKukatja.
Cowięcej,dopewnegostopniaumownycharakterbędziemiećrównieżkażda
definitywnieułożonalistaaustralijskichjęzykówrodzimych.Podstawowatrudność
klasyfikacjipoleganabrakuostrej,łatworozpoznawalnejgranicymiędzyposzczegól-
nymijednostkamijęzykowymi.Aborygeńskieetnosynigdyniebyłygrupamiżyjącymi
wsposóbzwarty,leczstanowiłyluźnykonglomeratniewielkich,wzajemnieizolowa-
nychgrupwędrownych,zktórychwiększośćmówiłaniecoinaczejniżsąsiedzi.Języ-
kowedziedzictwotejsytuacjijestaktualnedodzisiaj.Dlategowwieluwypadkachnie
wiadomozcałąpewnością,czymamydoczynieniajużzosobnymjęzykiem,czytylko
zjegoinnąformądialektalną.Możnateżmnożyćprzykładywrodzajupokrewnych
sobieetnolektówpintupiiluritja,któreniektórzyjęzykoznawcytraktująjakotensam
język.Dlategoczęśćbadaczyredukujewyżejprzedstawionąlistę(około130etnolek-
tów)dookoło80języków.
Trudnościpoznawczespowodowanesąrównieżsytuacjąlingwistycznąpanującą
napółwyspieGove(ZiemiaArnhema).Około20występującychtamjęzyków(niektó-
rzyjęzykoznawcywyróżniają40,anawetwięcej)toetnolektyniewielkich,kilkudzie-
sięcio-,względniekilkusetosobowychgrup:Rirratjingu,Datiwuy,Djambarrpuyngu,
Djapu,Galpu,Marrakulu,Ngaymil,Daymil,Marrangu,Golumala,Malarra,Gamalan-
ga,Gorryindi,Djarrwark,Dhalwangu,Gumatj,Gupapuyngu,Manggalili,Madarrpa,
Munyuku,Wangurri,Ritharrngu,Liyalanmirri,Warramiri8.Różniąsięoneodsiebie
natyle,żenaogółprzedstawicielejednejgrupynierozumiejąrozmówcówzinnej.
Różnicetedotycząwgłównejmierzesłownictwa,natomiastgramatyka-czyliczyn-
nik,którywopiniiwiększościjęzykoznawcówdecydujeotożsamościjęzyka-pozo-
stajetasama.Dodatkowym,komplikującymczynnikiemjestfakt,żeludytegokręgu
należądojednejgrupyetnicznejYolngu,dlategoteżczęśćuczonychzaliczawszyst-
kieteetnolektydojednegojęzyka-yolngu(nazwawłasnayolngumatha).
JęzykiwszelakopozostająwAustraliipodstawowymwyróżnikiemrodzimych
grupetnicznych,które-niedokońcaprecyzyjnie-przyjęłosięnazywaćplemio-
nami.Nazywanetakgrupyspołeczneniemiałynaogółwspólnej,hierarchicznej
organizacjiwewnętrznej,dlategoteżniefunkcjonowałyunichwspólnenazwy
samookreślające.Wwiększościwypadkównazwyplemiennesąwtórnewobecnazw
rodzimegojęzyka,zaśmetrykatychostatnichteżniejeststara-pochodzizprzełomu
XIXiXXstulecia.NaprzykładnazwaplemiennaPitjantjatjarapochodzi-poprzez
językpitjantjatjara-odrodzimegosłowapitjaznaczącegonpodejdź!”
.Również
8Pierwszetrzynaściespośródwymienionychgrup(odRirratjingudoDjarrwark)należądopołów-
ki(moiety,tradycyjnypodziałwwieluspołecznościachplemiennych)dua,pozostałe(odDhalwangu
doWarramiri)-dopołówkijiridźa.Por.rozdz.VIII.
