Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Językiiludy
23
Małegrupyjęzykowe(od100do2tys.rozmówców)tothaayorrewQueenslan-
dzie,anindilyakwa,burarra,gunwinggu,maung,murinbata,ndjebbananaTerytorium
Północnymorazjaru,yindjibarndiiyulparijawAustraliiZachodniej.Razemzrozpro-
szonymiprzedstawicielamireliktowych,wymierającychjużetnolektówdajetookoło
50tys.osóbmówiącychdzisiajwAustraliijęzykamirodzimymi.Jesttojedynie
10proc.ogółuludziuważającychsięzaAborygenów,WyspiarzylubTasmańczyków.
Gdyspojrzymynamapęrozprzestrzenieniajęzykówrodzimych,stwierdzimy,
żenazachodzieetnolektamiużywanyminanajwiększejpowierzchnikrajusąnyan-
gumartaimartuwangka,wrejonachcentralnych-pitjantjatjara,warlpiriialyawarr,
nawschodziezaświradjuriikamilaroi.Jednaktedwaostatniejęzykiuważasięjuż
zapraktyczniewymarłe.
WiększośćhistorycznychjęzykówrdzennychmieszkańcówAustraliinależydojed-
nejwielkiejrodzinyjęzykowejpama-nyungan,któraobejmuje90proc.obszarukonty-
nentu.Nazwawzięłasięzokreślenianosoby”
,któranaprzylądkuJorknazywasiępama,
zaśwpołożonychnaaustralijskichantypodachJorkuokolicachPerth-nyungar.
Opokrewieństwiejęzykówztejrodzinyświadcząniektóresłowa:stopatojinawjęzy-
kunyangumartaiwatjarri,tjinawyankunytjatjara,tjinwnyungar,dhidnawdiyari,
tidnawkaurna,zkoleijinaanaodległymodzachodniegowybrzeżaobszarzejęzy-
kadjabugay,thinawngiyampaa,dhinawkamilaroi,tyinawwembawembaidjinang
wwoiworrung.
Pozostałe25rodzinjęzykowychreprezentujeżyweiwymarłejęzykiKimberley,
ZiemiArnhemaorazzachodniegobasenuKarpentarii.Osobliwośćjęzykowąstanowią
etnolektyYolngu,któresąenklawąpama-nyungannaZiemiArnhema.
Niektórespośródjęzykówpełniąrolęlinguafancawśródwielojęzycznych
autochtonówregionu.NależądonichgunwingguwśrodkowejczęściZiemiArnhe-
ma,djambarrpuynguwśródplemieńcówYolngu,wikmungkanwJorkuiyindjibarndi
wPilbara.
Warlpiri,pozawłasnymjęzykiemmówionym,posiadająteżtradycyjnyjęzykmigo-
wy,operującyponad1,5tys.znaków13.
Kontaktzjęzykiemangielskimukształtowałteżwminionymdwustuleciuwiele
nowychjęzyków,którymiposługujesiędużaczęśćludnościrodzimej.Wjęzykukriol
(czylikreolskim)mówiobecnieokoło20tys.osóbzamieszkującychterenyodKim-
berleypoKarpentarię.Wmaju2007r.ukazałosięwtymjęzykukompletnewydanie
Biblii.PokrewnychmukreolskichdialektówprzylądkaJorkiCieśninyTorresaużywa
około15tys.osób.Koorie,czyliangielszczyznąAborygenówpołudniowegowscho-
du,wzbogaconąreliktowymiterminamizwymarłychjużjęzyków,posługująsiędość
powszechnieautochtoniNowejPołudniowejWaliiiwschodniejWiktorii(którzy
corazczęściejokreślająsięjakoludKoori).Napodobnejzasadziefunkcjonujemurrie
wpołudniowymQueenslandzie.AborygeniAustraliiPołudniowejmieszkający
13Zob.:Aneks1,Nazwyirozmieszczenietradycyjnychjęzykówaborygeńskich;Aneks2,ilustracja
nr2:Mozaikaplemion-tradycyjneobszaryzasiedlenia.
