Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
EwaGruszczyńska
tepojęciaisądy,któresąprzyjmowaneaprioriipowielanewkolejnych
rozważaniachprzekładoznawczych.Niektóreznichto,wedługniego,byty
bezznaczenia,odwracająceniczym„redherring”–„mylnytrop”–(por.
Chesterman,1997,s.9)nasząuwagęodsprawnaprawdęistotnych,inne
–wprostprzeciwnie.Conajmniejpięćtakichsupermemówkształtujewe-
długniegowspółczesnerozważaniaoprzekładzie.Należądonichpojęcia:
tekstwyjściowy–tekstdocelowy(source-target),ekwiwalencja(equivalence),
nieprzekładalność(untranslability),przeciwstawienietłumaczeniewolne
atłumaczeniedosłowne(free-vs-literal)itwierdzeniekażdepisaniejesttłu-
maczeniem(all-writing-is-translation).
PierwszyzwyróżnionychprzezChestermanasupermemówprzekładu,
czyliparapojęćtekstwyjściowy–tekstdocelowywiążesięzprzeświadcze-
niem,żetłumaczeniejestkierunkowe,żepodąża„skądśdokądś”:
Thedominantmetaphorunderlyingthissupermemeisthatofmovementalong
apath:cognitivelinguisticswouldtalkofa„pathschema”,withthetranslationitself
beingthe„trajector”movingalongthispath.Translationarethusseenas„moving”
fromAtoB.Belongingtothissamememe-complexthereisalsotheaccompanying
ideathattranslationare„containers”formsomethingelse;astheyareformed,translations
„carryacross”somethingfromAtoB.(Chesterman,1997,s.8)
2
.
Tymczasem,jaktwierdziChesterman,jesttometaforanieprzystająca
doprocesuprzekładu,głównieztegoprostegopowodu,żejeżelicośpo-
ruszasięzpunktuAdopunktuB,tokiedyosiągniepunktB,nieznajdu-
jesięjużwpunkcieA.Natomiastprocesprzekładuniepowodujezaniku
obecnościtekstuźródłowegowpunkcieA.
SupermemekwiwalencjinazywaChesterman„wielkimproblememteo-
riiprzekładu”(„thebigbugbearoftranslationtheory”),natematktórego
byłoiwciążjestwięcejdyskusjiniżnatematjakiegokolwiekinnegozagad-
nieniazwiązanegozprzekładem.Zgodniezideąekwiwalencjitłumacze-
niejest,lubpowinnobyć,conajmniejwjakimśsensieekwiwalentnewo-
bectekstuwyjściowego.Tutajtakżepodstawęstanowimetafora.Transferre
(transferreexGraecoinLatinum)znaczydosłownie„przenosić”
3
:
2
Głównametafora,naktórejopierasiętensupermem,toruchwzdłużścieżki.Kognitywiści
użylibytuzapewneokreślenia„schematścieżki”zprzekłademjako„obiektem”,którypo
tejścieżcesięprzemieszcza.Przekładysązatempostrzeganejako„poruszającesię”odAdo
B.Dotegosamegokompleksumemównależypostrzeganieprzekładówjako„pojemni-
ków”;kiedyzostanieimnadanaforma,„przenoszą”cośzAdoB.
3
Etymologiczniepolskirzeczownikprzekładpochodziodczasownikaprzekładać,atenzko-
leijestXVI-wiecznąreplikąłacińskiegotransferre.
