Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
pokoleniapisarzy:pokolenie,któreświadomąbiografiązaledwiezawadziłooTrzeciąRze-
szęidrugąwojnęświatową,orazpokolenie,dlaktóregonietylkodrugawojnaświatowa,
aleibezpośredniokrespowojennyznanesąwyłącznieznarracjihistorycznej.Większość
pisarzytworzącychnaprzełomielatsześćdziesiątychisiedemdziesiątychorazwlatach
siedemdziesiątychzmieniłaswójstosuneknietylkodorodzimejtradycjiliterackiej,itej
dalszej,itejbliższej,aledosamejliteraturyisposobujejuprawiania.[...]Wzwiązkuzową
ewolucjąrozumieniatradycjiisamoświadomościliterackiejzmieniłosięzapotrzebowanie
napoetykiliterackie,nakonwencjeorazsposobyestetycznejartykulacji.Zniektórychzre-
zygnowano,innezkoleizrehabilitowanopoprzezichuprawianie,ajeszczeinne(zapom-
niane)wyciągniętozlamusahistorycznoliterackiego.[...]Równieżwsferzeorganizacjiżycia
literackiegoipaństwowegomecenatukulturalnego,atymsamymworganizacjiszeroko
rozumianychwarunkówrecepcjidoszłodopoważniejszychzmian.Jednakżenawettak
wielopłaszczyznowezmianyniezasługiwałybynamianoprzełomu,gdybyniezaszłyone
natlewieloletniego,dośćkonserwatywnegouprawianiairozumienialiteratury.Nieradyka-
lizmigwałtownośćproponowanychorazprzeprowadzanychzmianzatemaniichzagęsz-
czeniewczasie-pozwalająmówićonprzełomiezpoślizgiem”,alenapięciemiędzydaw-
niejszymiwspółczesnymfunkcjonowaniemliteraturywświadomościtwórcówiodbior-
ców,autorówiczytelników.Napięcietowynikazróżnychnadziei,którewiązanozlitera-
turą:odwiarywjejwszechmocjakoinżynieriiduszydozpozorutylkominimalistycznego
przekonaniaomożliwościstawianiaprzezniąznakówmoralnych.21
Wydarzeniemliterackimlatsiedemdziesiątychstałasięm.in.autobiograficz-
nienacechowanaopowieśćStephanaHermlinapt.Zorzawieczorna[Abendlicht]
(1979),która-jaksięokazałodopierowpołowielatdziewięćdziesiątych-
zawiera(wedługniektórychkrytykówliterackich)sporobiograficznychprze-
kłamań,amówiącbardziejeufemistycznie-trochęfikcyjnegomakijażu.
Innipisarzenastępnegopokolenia,np.FranzFuhmannczyGunterdeBruyn,
odpoczątkuswejtwórczościpoddawalifaktywłasnegożyciorysuwielokrot-
nymzabiegomdalekoidącejfikcjonalizacji,powołującwpowieściachiopo-
wiadaniachsweliterackiealteregolubpiszącbiografiepisarzyniemieckich
zpoprzednichstuleci,wtychostatnichsugerującczytelnikowizcałymprzeko-
naniempewnegorodzajuosobistenpokrewieństwodusz”.
Zpewnościąnajbardziejinspirującychimpulsówdopodsumowańtendencji
rozwojuliteraturyniemieckiejwXXwiekudostarczyłyprzełomowezdarzenia
roku1989.Czasjużpokazał,żeteobrachunkizawartewlicznychutworach
beletrystycznychobardzozróżnicowanychramachgatunkowych(autobiogra-
fie,pamiętniki,eseje,wywiady,wspomnienia,prozaautobiograficzna)nieza-
wszebyływynikiemwyłączniesubiektywnej,czasemniełatwejwludzkimro-
zumieniudecyzjiichautorówdozwierzeń,ponieważistniaławNiemczechna
początkulatdziewięćdziesiątychszczególniesilnapresjamediównajawność
życiaspołecznego.Dotyczyłaonatakżesprawbolesnych,jaknaprzykładuwi-
kłaniawewspółpracęzesłużbąbezpieczeństwa(Stasi).
21Ibid.,s.5-6.HubertOrłowskipodkreślawnastępnymakapicie,żePolacyiNiemcy
różnieinterpretująiformułująetospisarza,alewPolscenadalprzeważamodelroman-
tyczny.
