Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
wywodzisięjawnośćdziałańadministracjipublicznej,byłaznanajużwstarożyt-
ności,tonaprzestrzenikolejnychwiekówstopniowozanikała,ulegałazapomnie-
niuiustępowałamiejscatajności.Poufnośćidyskrecjadziałańwładzstałasięnie-
kwestionowanązasadąiprzetrwałaniemalżedopołowyubiegłegostulecia.Lata
pięćdziesiąteXXwiekuzaowocowałynarodzinaminowychpoglądówodnoszo-
nychdoroliadministracjiipozycjiadresatówjejdziałań.Jednymzprądów,który
odcisnąłnajwiększepiętnonawspółczesnymmodeluadministracjipublicznej,był
niewątpliwienruchkujawności”.Początkowoideatransparentnościdziałańad-
ministracjipublicznejmiałacharaktergłówniepropagandowy.Częstoprzybierała
postaćsloganówistanowiłaorężwieluśrodowiskpolitycznychwwalceoutrzyma-
niebądźzdobyciewładzy.Wrazzpostępemprocesujurydyzacjijawności,jejrola
stawałasięjednakcorazbardziejdoniosła.Obecniejawnośćjestuznawanazajeden
znajważniejszychatrybutówdemokracji.TrafniezauważaA.Piskorz-Ryń,żenjaw-
nośćżyciapublicznegojestswoistymmiernikiempoziomudemokracjiwdanym
kraju.[ł]Obywateldziękidostępowidoinformacjiprzestajebyćprzedmiotem
działańwładzy,astajesiępodmiotemprocesuprzemian.Jedyniebowiemczło-
wiekposiadającyinformacjęmożeczućsiępartneremadministracji,możerównież
wykonywaćswojeuprawnieniakontrolne,możewsposóbświadomypodejmować
decyzje,wyrabiaćsobieopinieodziałaniuadministracji”1.
WPolsceprocesdążeniadojawnościrozpocząłsię-zoczywistychwzględów
-znaczniepóźniejniżnaZachodzieEuropy.Przedrokiem1989władzapaństwo-
wamiaławistociemonopolnaposiadanieinformacjiidecydowanieojejrozpo-
wszechnianiu.Pierwszerodzimegwarancjeprawnejawnościdziałańadministracji
publicznejpojawiłysięwzasadziedopierowroku1997,wrazzuchwaleniemKonsty-
tucjiRP2.Wroku2001weszławżycieustawapoświęconawcałościkwestiidostępu
doinformacjipublicznej,rozwijającaidoprecyzowującaprzepisyrangikonstytucyj-
nej3.Kolejnelataprzyniosłynastępnegwarancjeprawnetransparentnościdziałań
administracjipublicznej.Mimowzględniekrótkiegookresuobowiązywaniawyżej
wymienionychprzepisów,wpiśmiennictwiepodkreślasięszczególniedoniosłezna-
czenieproblematykijawności.Mającnauwadzezjednejstronytęwłaśniedoniosłość,
azdrugiejuniwersalny-dlacałegoaparatuadministracjipublicznej-charakterjaw-
ności,postanowiłempodjąćpróbęomówieniaiocenyrozwiązańprzyjętychwtym
zakresieprzedewszystkimprzezpolskiegoprawodawcę.Zewzględunarozległość
problematykistanowiącejprzedmioteksploracji,zdecydowałemsięnaomówienie
1
2
3
A.Piskorz-Ryń,Dostępdoinformacjipublicznej-zasadykonstrukcyjneustawy,nKwar-
talnikPrawaPublicznego”2002,nr4,s.183.
Przedrokiem1997fragmentarycznychregulacjiprawnychodnoszącychsiędoprob-
lematykijawnościdziałańadministracjipublicznejmożnabyłodoszukiwaćsięm.in.
wustawiezdnia26.01.1984r.-Prawoprasowe(Dz.U.nr5,poz.24zezm.)orazwnie-
którychratyfikowanychprzezPolskęumowachmiędzynarodowych(np.wart.10Eu-
ropejskiejKonwencjioOchroniePrawCzłowiekaiPodstawowychWolnościz1950r.).
Chodzituoustawęzdnia6.09.2001r.odostępiedoinformacjipublicznej(tekstjed-
nolityz2016r.,Dz.U.poz.1764).
