Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zmierzającychdowywołaniaokreślonychskutków(regulacjęsfery
powinnościnastawionejnaokreślonyrezultat).JakpodajeH.Kelsen„Prawa
moralności,przepisyprawne,prawidłagramatyki,logikiczymatematykinie
sąobjaśnieniami,jaktomamiejscewprawachnatury–niewyjaśniajątego,
cojestwrzeczywistości,–niestwierdzajątego,cofaktyczniesiędzieje,
–leczwyrażajążądanie,zawierająnakaz,żecośwten,aniewinnysposób
dziaćsiępowinno”10.WswoichpoglądachH.Kelsenkrytykowałtakże
analizępojęćprawnychzwykorzystaniemcelu,szczególniesocjologiczną
szkołęprawaR.Iheringa.Uważał,żeto,żeprawojestuchwalanewjakimś
konkretnymcelu,niemożejednakprzesądzaćzarównootreścinormy
prawnej,jakipojęćzniejwyprowadzanych11.Podejścienormatywne
ograniczazakresbadaniatreściprawadosferypowinności,pozostawiając
pozasferązainteresowaniakwestiepolityczne,historyczne,socjologiczneczy
ekonomiczne,tj.analizęprzyczynuchwaleniaprzepisówiichskutków.
Takiewłaśniepodejściepozwoliłonaskoncentrowaniusięnawyznaczonym
przedmiocieanalizy,choćnależymiećświadomośćtego,żeprawo,będące
jednaktylkoczystyminstrumentemwrękachwładzypublicznej,zatracaswój
walorregulacyjnyzachowańludzkich,astajesięjedynienarzędziem
wymuszanianaobywatelachposłuszeństwa(summumius,summa
in
iu
ria).WiekXXprzyniósłrodzajowiludzkiemubolesnedoświadczenie
tego,czymkończysięinstrumentalizacjaprawaiwymuszanieposłuchu
wobecchybionychideologii.Doświadczeniefaszyzmuikomunizmu
pokazują,żeprawomożeznarzędziaregulacyjnegostosunkimiędzyludzkie
staćsięnarzędziemeksterminacjiludzi,którzyniemieszcząsięwramach
ideologiinarzucanejprzezrządzących.Stądteżokrespodrugiejwojnie
światowejprzyniósłrozkwitideiochronyprawczłowieka,jakonarzędzia
ocenyjakościtworzonegoistosowanegoprawa,choćidearządów
sprawiedliwychznanajestodstarożytnościibyłarozwijanaprzezsetkilat.
Należypamiętać,żepolskatradycjaprawnawywodzisięzprawa
rzymskiego,copodkreślanazwanaszegopaństwa„RzeczypospolitaPolska”
(łac.ReipublicaePoloniae)icowstaropolskiejtradycjiprawapolskiego
znalazłoszczególnywyrazwtraktowaniupaństwa„rzeczypospolitej”jako
dobrawspólnegowszystkichobywateli.Natakimbowiemzałożeniuoparta
byłakonstytucjasejmuradomskiegoz1505r.zwanapowszechnie
konstytucjąNihilnovi,aktórasystemrządówpolitycznychoparła
nazasadzierządówprawa„Polonialexestrex”–„WPolsceprawojest
królem”–istałosiętoprzypoparciusamegokrólaAleksandra
Jagiellończyka,aniewbrewniemu.PochodzącyztegookresuStatutJana
Łaskiegookreślałstandardyprawnewobecobowiązującychprzepisów
prawa12.Powyższekryteriaocenyjakościprawasąużytecznerównież
dzisiaj.ObowiązującawPolsceKonstytucjaz1997r.takżestatuujesystem
rządówprawaiodwołujesiędopaństwarozumianegojakodobropubliczne.
Stądteżsamaproblematykaprawnacelówpublicznychpowinnacieszyćsię
