Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Afrykańskiegranice
cesówwolnościowychzarównodlarodzącychsięruchówwyzwoleńczych,jak
idekolonizacyjnejpolitykiwładzmocarstwkolonialnych,któredecydującsię
nawycofaniezesprawowaniabezpośredniejadministracjiwAfryce,ichsamo-
dzielnąprzyszłośćwidziaływdotychczasistniejącychramachterytorialnych.
Sprzyjałtemurównieżfakt,żenajczęściejnaczeleruchównarodowowyzwo-
leńczychstawalipolitycywywodzącysięspośródelitukształtowanychwokre-
siekolonialnym.Cinowiliderzy,najczęściejwykształceninazachodnichuni-
wersytetachiobeznanizdorobkiemzachodniejmyślipolitycznej,stawalisię
zwolennikamibudowypaństwaopartegonazałożeniachiwartościachwłaści-
wychkonstytucjonalizmowidawnychmetropolii,choćjednocześnietrzebapa-
miętać,żetakiwybórwzorcówpolitycznychwarunkowanybyłrównieżpoli-
tykąmocarstwkolonialnychnarzucającychrozwiązaniauznawaneprzeznieza
uniwersalneiumożliwiającekontynuowaniemodernizacjispołeczeństwrozpo-
czynającychsamodzielnefunkcjonowanienabaziewartościwłaściwychcywili-
zacjizachodniej.Powstającenowepaństwadziedziczyływięcwpunkciestartu
wieleelementówżyciaspołecznego,gospodarczegoipolitycznegoukształtowa-
nychwepocekolonialnej,cotraktowanojakowarunekkoniecznydlaefektywne-
gorealizowaniapodstawowychfunkcjipaństwawramachówczesnegoporządku
międzynarodowego6.Odziedziczeniepoepocekolonialnejterytorialnegopodzia-
łunajednostkigeopolityczne,awięctakżeprzebiegugranicpaństwowych,było
jednąznajważniejszychkonsekwencjitegoprocesu.Ichociażpoczątkowopoja-
wialisięafrykańscypolitycypróbującykontestowaćistniejącystanrzeczy(czy
tozewzględówideologicznych,jakKwameNkrumah,czyteżzewzględuna
ekspansywnycharakterichpolitykizagranicznej,jakbyłowprzypadkuelitpo-
litycznychSomaliiiMaroka),topóźniejszeprocesyzachodzącenakontynencie
doprowadziłydoutrwaleniaterytorialnegostatusquoi-ostatecznie-ustabilizo-
waniatejsytuacjiprzezwprowadzenieodpowiedniejnormyprawnomiędzynaro-
dowejdoregionalnegosystemustosunkówmiędzynarodowych.Zebraninaobra-
dachZgromadzeniaSzefówPaństwiRządówOrganizacjiJednościAfrykańskiej
wKairzew1964r.przywódcypaństwregionupodjęlibowiemdecyzjęouzna-
niuzasadyposzanowaniagranicpokolonialnych(zasadautipossidetis)zanormę
wiążącąpaństwaczłonkowskie7.
Przyjęciezasadyutipossidetiszostałouznanezabardzoistotnewydarze-
niedlakształtowaniaregionalnegosystemustosunkówmiędzynarodowych.
Przywódcyafrykańscychcieliprzeciwdziałaćwtensposóbsytuacjom,wktó-
rychmogłybysiępojawiaćżądaniazmianterytorialnych.Wsytuacjizachowa-
niasztucznychgranicnarzuconychprzezmocarstwakolonialne,nieadekwatnych
wobecistniejącychgranicetnicznych,nieuwzględniającychzróżnicowaniakultu-
6Szerzejzob.WiesławLizak,nKondycjapaństwawAfryce”,w:KrzysztofTrzciński(red.),Państwo
wświeciewspółczesnym,OficynaWydawniczaASPRA-JR,Warszawa2006,s.71-76.
7Zob.StevenR.Ratner,nDrawingabetterline:Utipossidetisandthebordersofnewstates”,Ameri-
canJournalofInternationalLaw1996,t.90,nr4,s.595-596.
35