Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Sprzecznościetniczno-kulturowe
waniaprocesównarodotwórczych.Ospecyficeregionuświadczyfakt,iżznane
zeuropejskiegokontekstucywilizacyjnegopojęciennaród”rzadkobywaużywa-
nedoopisuafrykańskiejrzeczywistości22.
Całośćpopulacjiludzkiejzamieszkującejkontynentafrykańskidzielona
jestczęstowedługkryteriumrasowegonaludnośćnegroidalnąieuropoidal-
ną.Północkontynentuzdominowanazostałaodczasówstarożytnychprzezlud-
nośćojasnychodcieniachkoloruskóry,dlategoteżteobszaryAfrykinazywa-
nesączęstonAfrykąbiałą”(współcześnieużywasięraczejokreślenianAfryka
Północna”),wodróżnieniuodziemzdominowanychprzezrasęnegroidalną-
zwanychnAfrykączarną”(nAfrykasubsaharyjska”)23.Barieręoddzielającąte
dwadużesubregionystanowiSahara,pustyniapowstałapozakończeniuepoki
lodowcowej,którejrównoleżnikowepołożenieiogromnerozmiary(ciąglerosną-
ce)uczyniłyzniejtrudnądosforsowaniabarieręuniemożliwiającązachowanie
ciągłościprocesówkulturotwórczych.Historiapółnocnychkrańcówkontynentu
przebiegaławramachkształtującejsięcywilizacjiśródziemnomorskiej,awięc
włącznościzAzjąZachodnią(BliskimWschodem)iEuropą.TaczęśćAfryki
odmomentupojawieniasięislamujakoreligiimonoteistycznejwVIIwiekuna
PółwyspieArabskimizainicjowanejprzeztowydarzenieekspansjiarabskiejzna-
lazłasięwkręguoddziaływaniacywilizacjimuzułmańskiej.WspółczesnaAfryka
Północnajestuznawanazaczęśćświataarabskiegoimuzułmańskiego,itonie-
zależnieodfaktu,iżjejtożsamośćrodziłasięprzezwielestuleciwwynikukul-
turowychprocesówarabizacjiiislamizacjinapodłożuberberyjskimichrze-
ścijańskim,adodzisiajwpaństwachtampołożonychznajdująsięmniejszości
przypominająceokorzeniachchrześcijańskich(np.KoptowiewEgipcie)iber-
beryjskich(np.TuaregowieiKabylowiewAlgierii,ponadtojednatrzeciamiesz-
kańcówMarokaprzyznajesiędoberberyjskichkorzeni)24.
LudyzamieszkująceAfrykęnapołudnieodSaharystworzyłyodrębnącywili-
zację,wyrastającązlokalnychtradycjikulturowychireligijnych,choćioneewo-
luowałypodwpływemimpulsówpłynącychzeświatazewnętrznego.Jużwcza-
sachstarożytnychbowiemwAfrycepojawiałysięosiągnięciaiideetworzone
przezcywilizacjęśródziemnomorskąbądźkształtującesięnajejobrzeżach(choć-
bypowstanieAksumijegochrystianizacjawIVw.).Odmomentupowstaniais-
43
22Zob.IzabellaŁęcka,JanJ.Milewski,RyszardVorbrich,nGeopolityczneispołecznekryteriawyod-
rębnieniaregionuafrykańskiego”,w:JanJ.Milewski,WiesławLizak(red.),Stosunkimiędzynarodowe
wAfryce,op.cit.,s.33-38.
23Należyzgodzićsięzprof.RyszardemVorbrichem,któryuważa,iżn(…)kryteriumrasowemu
zarzucićmożnazbytniąschematyczność.Ztegopowoduczynnikrasowybywawostatnimczasiepomi-
janyprzeznaukispołeczneprzyopisiezmiennychkształtującychrzeczywistośćpolitycznąkontynentu.
Przejawemwspomnianegotrendujestzastępowanietradycyjnegoterminu«Afrykaczarna»pojęciem
«Afrykasubsaharyjska»”.Ibidem,s.34.
24Szerzejzob.:RyszardVorbrich,nAfrykaPółnocna”,w:Wielkaencyklopediageografiiświata,
t.XVIII:AleksanderPosern-Zieliński(red.),Światgrupetnicznych,WydawnictwoKurpisz,Poznań
2000,s.283-297.
