Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AgnieszkaBógdał‑Brzezińska
pozarządowe,kościołyczyorganizacjeterrorystyczne,zbiorowepodmiotyko-
mercyjne-przedsiębiorstwaczygrupyprzestępcze,prywatneisubpaństwowe
podmiotykrajowe,prowadząceaktywnośćtransgraniczną:regiony,osobyfi-
zyczne,partiepolityczne.
WartoteżwspomniećAndrzejaDumałęczySławomiraP
.Sałajczyka,któ-
rzyjeszczewlatach90.XXw.precyzyjniedookreślalifilaryzmianzdolności
kontrolnychwspółczesnychpaństwiokolicznościpojawieniasięaktorównie-
państwowych12.Zmianypróbowanowyjaśnićzapomocączterechkategorii:
erozjisuwerenności,dyfuzjiidywersyfikacjipotęgiorazlukimiędzyaspiracja-
miamożliwościamipaństw.Epokapozimnowojennasprzyjałapluralizmowi
podmiotówalboaktorówtransnarodowych,którzybyliniepaństwowi,poza-
rządowi,nieterytorialniiniesuwerenni.Ichmnogośćiaktywność,przywy-
sokiejspecjalizacjijakokonkurencjidlaomnipotentnychpaństw,wymuszała
zestronytychostatnichdziałaniakorekcyjne,minimalizującestratykosztem
tychżeaktorów.Działaniakorekcyjnepojawiałysięwmomencie,gdyrządy
uświadamiałysobielukęmiędzydotychczasowąpraktykąsprawowaniawła-
dzyinadalistniejącymiaspiracjamiarealnąkonkurencyjnościąpodmiotów
niepaństwowych.Rosnącalukamiędzyaspiracjamiamożliwościami
państwmobilizowaławładzedoczęściowejcesjikompetencjiwładczychnaak-
torówniesuwerennych.Takujawniałasięprawidłowośćdywersyfikacjipotę-
gipolegającanazachowaniuczęściuprawnieńprzezpaństwa(główniefunk-
cjeobronne,prawotwórcze,dotycząceobywatelstwaitp.),aobok-utrwalał
fenomendyfuzjisuwerenności,gdzieczęśćpodmiotówniepaństwowych,
np.organizacjemiędzyrządowe,aostatnio-równieżugrupowaniaterrory-
stycznewykazywałyzarównozdolnośćochronyludności(peacekeeping),jak
ikontroliterytorium(Al-kaida,tzw.PaństwoIslamskie).Teoriadyfuzjipo-
tęgisłużyrównieżdziśdowyjaśnianiaskaliitempawpływuaktorówniepań-
stwowychnabezpieczeństwomiędzynarodowe.nMnożnikiemichpotęgijest
rozwójtechnologiiinformatycznychikomunikacyjnych,cowięcej-zaczynają
onedysponowaćśrodkamimogącymi(dziękimassmediom)kształtowaćopi-
niępublicznąiwpływaćnapolitykępaństw”13.
12
Por.A.Dumała,Uczestnicytransnarodowi-podmiotyniezależneczykontrolowane
przezpaństwa?,[w:]E.Haliżak,I.Popiuk-Rysińska(red.),Państwowewspółczesnych
stosunkachmiędzynarodowych,Warszawa1995,s.212-231;S.P
.Sałajczyk,Teoretycz-
newizjerzeczywistościmiędzynarodowej,nStosunkiMiędzynarodowe”1995,vol.17,
s.35-62.
13
T.R.Aleksandrowicz,Światwsieci.Wposzukiwaniunowegoparadygmatubezpieczeń-
stwamiędzynarodowego,Warszawa2014,s.15.
14
