Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wposzukiwaniupodstawodpowiedzialnościwewspółczesnymprawiekarnym...
27
iodnosićsiędorzeczywistości.Podkreśleniawymaga,żedlapewnego,nie-
wątpliwieznaczącegonurtufilozofiinaukikluczowymkryterium,którego
zastosowanieprowadzićmiałobydorozstrzygnięcia,czydanateoriazasłu-
gujenamianonaukowej,jestwłaśniekryteriumfalsyfikowalności.Zostało
onowprowadzoneprzezKarlaPopperawdzieleLogikaodkrycianaukowego
iopierałosięnazałożeniu,żeteoria,którejniedasięjednoznacznieobalić,
niejestteoriąnaukową6.
Popperowskieujęcieteoriinaukowej,przyznaćtrzeba-wpewnymsensie
dośćwąskie-aprzytymlepiejpasującedonaukempirycznych,wnaukach
społecznych,wtymzwłaszczawtakichjakprawo,możebyćpostrzegane
jakoniewystarczające.Rzeczbowiemwtym,żepróbującustalić,czymwłaś-
ciwiejestnauka,natrafićmożnajużwencyklopedycznychobjaśnieniach
tegoterminunastwierdzenie7,żejestonwieloznaczny,rozmaicierozu-
mianyidefiniowany.Dowiadujemysiętakże,żewobecwielościaspektów,
wkontekściektórychterminnnauka”bywarozpatrywany,niemajednej,
uniwersalnejjegodefinicji,zadowalającejwszystkichiobejmującejwszystkie
wchodzącewrachubęaspekty8.
6KarlPopperzdawałsobiejednaksprawę,żejegopropozycjaprzyjęciafalsyfikowalno-
ścijakokryteriumrozstrzygającegootym,czydanysystemteoretycznynależyalbonienależy
donaukempirycznych,niewątpliwienarażonajestnazarzuty,stawianem.in.przezzwolen-
nikówkonwencjonalizmu.Pytanie,czydanysystemjestsamprzezsiękonwencjonalistyczny
czyempiryczny,jestjednak-zdaniemK.Poppera-pytaniemźlepostawionym.Jedynieprzy
odwołaniusiędometodstosowanychwobecpewnegosystemuteoretycznegozadaćmożna
pytanie,czymamydoczynieniazteoriąkonwencjonalistyczną,czyempiryczną.Konwencjo-
nalizmuunikniemytylkowówczas,gdyzrezygnujemyzestosowaniakonwencjonalistycznych
wybiegów,awięcjeślipostanowimy,żewraziezagrożeniasystemuniebędziemynigdyratować
gozapomocąjakiegokolwiekkonwencjonalistycznegowybiegu.Wtensposóbustrzeżemysię
przednadużywaniemzawszeotwartejmożliwości,abydowolniewybranysystemaksjomatycz-
nyuczynićnzgodnymzrzeczywistością”.Zob.K.R.Popper,Logikaodkrycianaukowego,przeł.
U.Niklas,Warszawa1977.
7W.Kryszewski,T.Pszczołowski,EncyklopediaPWN,https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/
nauka;3946164.html
8Nienależytracićzpolawidzenia,żeterminnnauka”jestwieloznaczny(wieloaspekto-
wy),awkonsekwencji-rozmaicierozumianyidefiniowany.Wliteraturzenaukowejimowie
potocznejwjęzykupolskimużywanyjestwwieluróżnych,choćpokrewnychipowiązanychze
sobą,znaczeniach.Wobecwieloznacznościpojęcia,różnorodnościdesygnatówterminunna-
uka”orazwielościaspektów,wkontekściektórychmożebyćonrozpatrywany,niemajednej,
uniwersalnejdefinicjinauki,zadowalającejwszystkichiobejmującejwszystkieaspektyznacze-
niowetegoterminu.Wartowięczaznaczyć,żeniekiedy-byćmożeniedokońcatrafnie-wska-
zujesięnaaspekt:historyczno-geograficzny,statyczny,dynamiczny,treściowy,metodologiczny,
strukturalny,językowy,aksjologiczny,systemowy,psychologiczny,socjologiczny,organizacyj-