Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AleksanderWielopolski.Próbaustrojowejrekonstrukcji...
długowizytatoremszkółpolskichinieumiećpopolsku.Odtądinaczejbyćmusiidlatego
rzecząjestsłuszną,byśpanwziąłdymisję”
45
.
JednocześnieWielopolskiinspirowałdziałaniazmierzającedorozwiązaniawarszawskiego
TowarzystwaRolniczego,któregopopularnośćipolitycznezaangażowaniestanowiłoswoistą
konkurencjęwobecpoczynańrządu
46
.JedenzuczestnikówtamtychwydarzeńAntoniWrotnow-
skioceniał,iżorganizacjatajawiłasiętakżejakoinstytucjonalnaemanacjacałegośrodowiskakon-
serwatywnegoKrólestwa.Wjegoszeregachznalazłysięnajbardziejwpływowepostacietamtego
czasu,prawiewszystkiepozawłaśnieWielopolskim.Wrotnowskipisał:nPrzezsamfaktpodnie-
sieniaswegoprogramupolitycznego,margrabiarozbiłnietylkoTowarzystwoRolnicze,wprzód
zanimjerozwiązał,alerozbiłzarazemcałestronnictwokonserwatywne,żądającodeńpoparcia
swegoprogramu,atemsamemstawiającsumieniekażdegowkoniecznościwyborumiędzy
kompromisemzRosjąapolitycznymiaspiracjaminarodu,temużkompromisowiprzeciwnemi”
47
.
Wielopolski,przygotowującdecyzjęolikwidacjiTowarzystwaRolniczego,zapewne
wobawieprzedreperkusjamitegofaktu,starałsięosłabićwydźwięktegowydarzenia,
ajednocześnienanieodległąprzyszłośćspolaryzowaćpostawyjegoczłonkówpoprzezpo-
zyskanieprzynajmniejczęściznichdonowychpracnaniwiespołeczno-politycznej.Miało
temusłużyćutworzenieKomitetuObywatelskiego(włościańskiego),mającegodziałaćprzy
KomisjiSprawWewnętrznych,poprzedzającerozwiązanieTowarzystwaRolniczego.Wśród
jegoczłonkówznaleźlisię:hrabiaTomaszPotocki,AleksanderJackowski,TytusWojciechowski,
FranciszekWęgleński,AleksanderKurtz,KlemensKrzysztoporski,AntoniWrotnowski,atakże
ZygmuntWielopolskiiLeopoldKronenberg.Ztegogronawyłączniedwajostatninienależeli
doTowarzystwaRolniczego
48
.Margrabiaosobiścieprzygotowałprojektaktunormatywnego
rozwiązującegoTowarzystwoRolnicze.WezwanidoZamkuKrólewskiegoczłonkowieRady
Administracyjnejskładalinanimswojepodpisy.Odmówiłsygnowaniadokumentujedynie
DyrektorRządowejKomisjiSprawiedliwościFranciszekAntoniDrzewiecki,cozresztą
przypłaciłdymisją.Jegomiejscezajął5kwietnia1861r.
49
,zresztą,jaksięmiałookazać,
teżnienadługo,protegowanyprzezWielopolskiegonaczelnyprokuratorIXDepartamentu
SenatuRządzącegoJanKantyWołowski.DekretolikwidacjiTowarzystwaRolniczegozostał
ogłoszonynastępnegodnia,6kwietnia1861r
.Zapowiedzianownimtakżerychłeutworzenie
nwróżnychmiejscachKrólestwaZebrań(Komicjów)rolniczych”
50
.Wkomunikacieopubliko-
45
[W.Przyborowski],Historiadwóchlat...,cz.I,t.II,s.264-265.
46
S.Kieniewicz,Powstaniestyczniowe...,s.143.
47
A.Wrotnowski,Porozbioroweaspiracje...,s.307-308.
48
Z.Stankiewicz,ZiemiaństwowobecsystemuWielopolskiego,[wi]Powstaniestyczniowe1863-1864,Wrzenie,
Bój,Europa,Wizje,podred.S.Kalembki,Warszawa1990,s.115;H.Lisicki,AleksanderWielopolski...,t.I,
s.199;S.Kieniewicz,Powstaniestyczniowe...,s.143,145.
49
[W.Przyborowski],Historiadwóchlat1861-1862,cz.I,t.II...,s.303-304.
50
UstawaorozwiązaniuTowarzystwaRolniczego,[w:]H.Lisicki,AleksanderWielopolski...,t.II,s.80-81,do-
kumentnr24,art.2;F
.Ramotowska,RządcarskiwobecmanifestacjipatriotycznychwKrólestwiePolskim
wlatach1860-1862,Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk1971,s.25.
20
