Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AleksanderWielopolski.Próbaustrojowejrekonstrukcji...
burmistrz,wójtgminy
,ichzastępcy
,komisarzpolicjilubinnyurzędnik)udaniesięwtomiejsce
ipodjęciedziałańzmierzającychdozakończeniamanifestacji.Jegoprzybyciumiałotowarzy-
szyćuderzeniewbębeniwezwaniezgromadzonychdorozejściasię.Gdybytonieodniosło
skutku,należałopowtórzyćwezwaniedwukrotnieipokażdymznichbićwbęben.Dopiero
wówczas,jeżelitłumniezareagowałby,możnabyłoużyćsiłyzbrojnej.Wustawietejzawarto
katalogprzestępstwikarzwiązanychzniepodporządkowaniemsięprzepisomtegoaktu.
Niezastosowaniesiędowezwaniadorozejściabyłozagrożonekarąodośmiudodwudziestu
dniaresztu,zaśwprzypadkachkwalifikowanychskazywaćmianonazamknięciewdomu
poprawynaokresodtrzechmiesięcydodwóchlat.Przyjakiejkolwiekformieoporunatomiast
zagrożeniekarnewzrastałodoosadzeniawwięzieniunwjednejzfortecKrólestwaodlat
trzechdopięciu”
.WykonanieustawynałożononaDyrektorówGłównych,prezydujących
wKomisjachRządowychSprawiedliwościiSprawWewnętrznych
54
.Samezałożeniatego
aktubyłyniezwykledoniosłedlapraworządnościwKrólestwiePolskim.Uwalniałyjego
poddanychwsprawachdefactopolitycznychodjurysdykcjiwojskowychsądówrosyjskich,
działającychwtrybiespecjalnym,przekazywałyjąpowszechnemuizarazemkrajowemu
wymiarowisprawiedliwości,aponadtoumożliwiałyskazanymodbycieewentualnejkary
naterenieKrólestwa,aniejakdotejporynaSyberii.Trzebatakżeprzyznać,żeproponowane
wtekścieustawyzagrożeniekarnenienależałododrakońskich
55
.
Rankiem8kwietniarozplakatowanowWarszawieinformacjęotejnowejregulacji
prawnej,niepowstrzymałotojednaktłumuodkolejnychdemonstracji,któreskończyłysię
tragedią;wcelupacyfikacjiużytowojska.Dokładnailośćofiardokońcaniejestznanaioscyluje
od10osóbdoponaddwustu,chociażStefanKieniewiczprzypuszcza,iżpodoliczeniuosób
zmarłychwwynikuran,mogłobyćichjeszczewięcej
56
.Aresztowanotakże86osób
57
,osadza-
jącjewtwierdzymodlińskiej.Wtrakcieprocesumianosądzićaresztowanychnapodstawie
ustawyozbiegowiskach.ZaprotestowałprzeciwkotemunowopełniącyobowiązkiDyrektora
GłównegoKomisjiRządowejSprawiedliwościWołowski,któryzprzyczynwyłącznieformal-
nychprzeciwstawiałsiętakiemurozwiązaniu,stojącnastanowiskunieretroaktywnościprawa,
pomimoiżrozwiązaniaprzyjętewustawiebyłydlaoskarżonychkorzystne.Powodemtakiej
postawyWołowskiegobyłfakt,iż8kwietniaprzypadałoświętokatolickie—uroczystość
ZwiastowaniaNajświętszejMaryiPannyibyłtodzieńwolny,wktórymnieukazałasięprasa.
Zatemogłoszenietekstuustawywgazetachbyłomożliwedopiero9kwietnia.DyrektorGłówny
KomisjiRządowejSprawiedliwościdomagałsiętakże,bywaktachstanucywilnegoodnotować
wszystkieprzypadkizgonu—natoniechciałzgodzićsięGorczakow,którydążyłdozaniżenia
tejliczby.DoprowadzonozatemdodymisjiWołowskiego,popięciudniachodobjęciaprzez
54
Ustawaozbiegowiskach,[w:]H.Lisicki,AleksanderWielopolski...,t.II,s.85-87,dokumentnr27.
55
[W.Przyborowski],Historiadwóchlat...,cz.I,t.II,s.329.
56
S.Kieniewicz,Powstaniestyczniowe...,s.149-150.
57
F
.Ramotowska,Rządcarski...,s.72;[W
.Przyborowski],Historiadwóchlat...,cz.I,t.II,s.356podajeliczbę
70osóborazinformuje,żeks.GorczakowwtelegramiedoAleksandraIIpisało45aresztowanych.
22
