Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wprowadzenie
drugąpołowąXIXwiekupodejmowanowielepróbrekonstrukcjiwielkoskalowych
trendówtemperaturyprzypowierzchnizieminapodstawienaturalnycharchiwów
danychzwiązanychzklimatem,wtymprzyużyciuzestawówponadtysięcyzbiorów
danychdotyczącychsłojówdrzew,rdzenilodowców,koralowców,osadówiinnych
danychpochodzącychzoceanówilądównacałymświecie(Janseniin.,2007).
Rysunek1.2przedstawiajedenzprzykładówtakichwysiłków-szeregiczasowe
średniejtemperaturyprzypowierzchnipółkulipółnocnejzrekonstruowaneprzez
Mannaiin.(2008,2009)dlaostatniegopółtoratysiącalat.Wedługtejrekonstrukcji
temperaturaprzypowierzchnibyłastosunkowoniskamiędzylatami1450i1700
(tzw.małaepokalodowcowa),alestosunkowowysokaprzedrokiem1100,podczas
średniowiecznegooptimumklimatycznego.Wynikitesugerująjednak,żewskali
conajmniejostatnich1500latociepleniewystępującewminionympółwieczujest
dośćniezwykłe.
Anomaliatemperatury(0C)
−0,5
−1,0
0,5
0,0
50060070080090010001100120013001400150016001700180019002000
Pomiary
Inneźródła
Rok
Poziomufności95%
Rysunek1.2Szeregiczasoweśredniejtemperaturyprzypowierzchninapółkulipółnocnej.
Cienkaliniaprzedstawiaprzebiegzmiennościdziesięcioletniejanomaliitemperaturyprzypo-
wierzchni(DC)wokresieostatnich1500lat,uśrednionejdlacałejpółkulipółnocnej.Anomalie
zostałyzdefniowanewstosunkudośredniejzokresuodniesienia,czylilat1961–1990;cienio-
waniewskazujepoziomufności95%.Dlaostatniegookresu,zapomocągrubszejlinii,przed-
stawionoanomalieuzyskaneprzezpomiaryzużyciemtermometrów.NapodstawieManna
iin.(2008,2009).
JakstwierdzonowPiątymraporcieIPCC(IPCC,2013b),„jestniezwykleprawdo-
podobne,żewpływczłowiekabyłdominującąprzyczynąociepleniapostępującego
odpołowyXXwieku”(17).Wdalszejczęściraportustwierdzasię,żewiększość
zaobserwowanegoociepleniamożnaprzypisaćantropogenicznemuwzrostowistę-
żeńgazówcieplarnianych,takichjakdwutlenekwęgla,metanipodtlenekazotu.
Zgodniezrysunkiem1.3,którypokazujeczasowązmiennośćstężeniadwutlenku
18
