Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
DavidR.Olson
poziomupiśmiennościzarównojednostek,jakicałychspołeczeństwjestatrakcyj-
ne,systematyczneidostępneszkolnictwowysokiejklasy.Dziękitemu,żeedukacja
szkolnaniezależnieodróżnychform,jakieprzybiera,powodujenabywaniepi-
śmiennościpodstawowej,międzynarodoweporównaniapoziomupiśmiennościsą
uzasadnione.Przeważnieteżwskazują,żeuczniowienacałymświeciewzależności
odlatspędzonychwszkoleopanowujątosamowtymsamymstopniu.Różnice
wpoziomachpiśmiennościmiędzyposzczególnymikrajamizależąwgłównejmie-
rzeodprzezroczystościzwiązkumiędzyzapisemaprzedstawionymzajegopomocą
językiem.JakpokazujePeterT
.Daniels7,porazpierwszysystempismawynalezio-
nodlajęzykówoszerokimzakresiemonosylabicznychmorfemów,któremożna
byłoprzedstawićzapomocąpojedynczychznakówwizualnych.Więcejtrudności
sprawiająalfabety,wktórychznakireprezentująwyłączniefonemiczneskładniki
sylab,zaśnajtrudniejszesąsystemypismajedyniepośredniopowiązanezmówio-
nymjęzykiemrodzimym8.Pozostałeróżnicewstopniupiśmiennościmożnałączyć
ztakimipodstawowymiczynnikamidemograficznymijak:ubóstwo,urbanizacja,
poziomwykształceniarodziców,możliwościzatrudnieniaczyteżpodłożereligijne9.
Zatemwiększośćdziecimożestosunkowołatwoosiągnąćpiśmiennośćpodsta-
wową–jakoumiejętnośćczytaniaipisania,awięcopanowaniazwiązkówmiędzy
dźwiękiemizapisem–podwarunkiemżezapewnisięimwłaściweśrodowisko
donaukiorazżeznakisystemuzapisupokrywająsięzłatwymidouchwycenia
właściwościamimowy10.Alesamataumiejętnośćmaniewielewspólnegozprze-
kształceniemjejwinstrumentdziałaniaoraznarzędziewładzy11.Mechaniczne
czyalgorytmiczneproceduryczytaniaipisaniasprawiły,żeczytanie–ujmowane
jakotakiesamodlawszystkich,wkażdymczasieimiejscu–wydajesiękwestią
rekonstrukcjiustnegoodpowiednika,pocichubądźnagłos.Przytymzałożeniu
uchodzinaszejuwadzefakt,żeczytaniejestpraktykąspołeczną,wktórejczytający
ipiszącyobcująztekstemwróżnysposób,kierującsięodmiennymicelamiiwy-
kształcającniepowtarzalnekonwencjewyrażaniasięorazinterpretacji.Niektóreze
sposobówobchodzeniasięztekstamiwymagająlatpraktykiorazwysokiegopozio-
mukompetencji.Praktykipiśmiennedotegostopniaróżniąsięodpodstawowych
procesówuczeniasięczytaniaipisania,żemożnajeopisywać,posługującsiędru-
gimznaczeniempiśmienności−jakoobyciazliteraturą.
7
P.T
.Daniels,Grammatology,[w:]TheCambridgeHandbookofLiteracy,dz.cyt.,s.25−45.
8
Zob.N.Haeri,TheElephantintheRoom:LanguageandLiteracyintheArabWorld,
[w:]TheCambridgeHandbookofLiteracy,dz.cyt.,s.418−430.
9
Zob.A.F.Garton,Ch.Pratt,CulturalandDevelopmentalPredispositionstoLiteracy,
[w:]TheCambridgeHandbookofLiteracy,dz.cyt.,s.501−517.
10Zob.R.L.Venezky,InSearchofthePerfectOrthography,HWrittenLanguage&Literacy”
2004,7(2),s.139−164.
11Zob.F.Wang,Y.Tsai,W.S.-Y.Wang,ChineseLiteracy,[w:]TheCambridgeHandbookof
Literacy,dz.cyt.,s.386−417.
