Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
WSTĘP
wWarszawieiBerlinie,będącychpodwrażeniempolskichdezyderatówemigracyjno-
-kolonialnychwystosowanychprzezministrasprawzagranicznychJózefaBecka
wGenewiewewrześniu1936r.iponawianychwokresiepóźniejszym28.Dodajmy,
wyprzedzającdalszeustalenia,żechodziłoosprawępotencjalnychemigrantów
zRzeczypospolitejzasiedlającychdocelowoewentualnepolskieposiadłościzamor-
skie.Sprawatabudziłaszerokiezainteresowaniewgabinetachdyplomatycznych
EuropyiWaszyngtonie.Zkoleiwniemieckichdokumentachdyplomatycznych,
przejętychiopublikowanychprzezAmerykanówwrezultaciezwycięstwawIIwoj-
nieświatowej,znajdująsięmemoriałyikorespondencjaniemieckiegoUrzęduSpraw
Zagranicznych(AuswärtigesAmt)pozwalającezrozumiećgenezęPolenaktion,
októrejraportowałycentraliwWaszyngtonieamerykańskieplacówkidyplomatycz-
neikonsularnewNiemczechiPolsce29.
Oczywiścieanalizadokumentównieamerykańskichspełniławnaszychbadaniach
funkcjękomplementarną,wszakkoncentrowaliśmysięnatychwytworzonychprzez
amerykańskichŻydówiczynnikioficjalneStanówZjednoczonych.Ostatniauwaga
odnosisięrównieżdodokumentówarchiwalnychstanowiącychpodstawęźródłową
tejmonografii.
Kwerendąarchiwalnąobjęliśmydokumentyzdeponowanewsześciuarchiwach:
czterechamerykańskichidwóchpolskich.WNationalArchivesandRecordsAdmi-
nistration(NARA)wCollegeParkwstanieMarylandznajdujesiękolekcjadokumen-
tówDepartamentuStanuUSA:raportyambasadyamerykańskiejprzyrządziepolskim
natematzagadnieńżydowskichwPolsce,memorandazrozmówwysokichurzędników
DepartamentuStanuzpolskimiprzedstawicielamidyplomatycznymiwAmeryce,
wreszciepismaprotestacyjneamerykańskichŻydówskładanewDepartamencieStanu
zprośbąowywarciewpływunarządpolskiwkierunkuprzestrzeganiaprawwyznawców
judaizmu,gwarantowanychprzeztraktatmniejszościowy30orazkonstytucjęRzeczypo-
spolitejPolskiej.Wsumie,wsamymtylkoArchiwumNarodowymwCollegePark,kwe-
rendziepoddanookoło30tys.strondokumentów,zktórychskopiowaliśmy-zmyślą
owykorzystaniuwdalszejpracy-ponad3766stron.Powyższewyliczeniaopieramy
naliczbieprzejrzanychszpulmikrofilmówpochodzącychzNARAwCollegePark,
bowiemzregułynajednejznajdujesięod600doponad2tys.strondokumentów.
Dokładnywykazwszystkichszpulzałączamywbibliografii.
28DocumentsDiplomatiquesFrançais,1932-1939,2esérie(1936-1939),t.3,Paris1966;ibidem,t.7,
Paris1972.
29DocumentsonGermanForeignPolicy1918-1945,SeriesD:(1937-1945),Vol.5:Poland,Latin
America,TeSmallerPowers,June1937-March1939,Washington1953.
30SkrótoweokreślenietraktatumiędzyGłównymiMocarstwamiSprzymierzonymiiStowarzyszo-
nymiaPolską,podpisanego28VI1919r.Traktatgwarantowałpewneprawaiprzywilejemniejszościom
narodowymireligijnymwPolsce.Nazywanogotakżemałymtraktatemwersalskim-zob.Dokumen-
tyzdziejówpolskiejpolitykizagranicznej1918-1939,t.1:1918-1932,red.T.Jędruszczak,M.Nowak-
-Kiełbikowa,Warszawa1989,s.62-67.