Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
I.TRUDNANIEPODLEGŁOŚĆ(1922-1926)
Korespondencjeprasoweilustrującenapięciawrelacjachpolsko-żydowskich
możnamnożyć.nJewishMorningJournal”31styczniawydrukowałinformacjęoanty-
żydowskiejdemonstracjiwsejmie,będącejodpowiedziąnawystąpieniepoalejsyjonisty
IgnacegoSchipera,któryzmównicyskrytykowałrestrykcjewobecszkółżydowskich
wPolsce.WtrakciedemonstracjiposłowieZwiązkuLudowo-Narodowegokrzyczeli,
żejidyszjestjęzykiemzłodziei,anastępniepróbowalipobićSchipera146.Otymsamym
incydencie-choćbezwzmiankiopróbiepobiciaposła-pisałyrównieżnJewishDaily
News”wkorespondencjizWarszawy31stycznia.WedługdziennikaSchiperskryty-
kowałrządzjednejstronyzawspieraniereligijnegoszkolnictważydowskiego,zdrugiej
zaśzanzamykanie”żydowskiegoszkolnictwaświeckiego.Posłowieżydowscyreprezen-
tującyortodoksówniepoparlienuncjacjiSchipera147.
Tenepizodzdziejówparlamentaryzmupolskiegozaskakujeagresjąposłów,
zwłaszczażerzeczrozegrałasięwsejmie.Jednakwyciąganiewniosku,jakobyjedynie
żydowscyparlamentarzyścinarażenibylinategorodzajutraktowanie,jestfałszywe;
podobnieagresywnejretorykiposłowiechrześcijańscyużywalitakżewewzajemnych
stosunkach,nietylkowlatach20.,aleiwnastępnejdekadzie148.
IncydentzudziałemSchiperamiałzwiązekzważnymdlapolskichŻydówsporem
okształtszkolnictważydowskiegowRzeczypospolitej.Władzepolskieróżnymidro-
gamidążyłydoograniczenialiczbyszkółzjęzykiemjidyszjakojęzykiemwykładowym,
wzamiangodzącsięnaszkołyhebrajskie,choćzaoptymalnerozwiązanieuważanopolo-
nizacjęszkółżydowskich.Spórtentoczyłsięnietylkonaliniirząd-Żydzi,leczrównież
włoniesamejspołecznościżydowskiejwPolsce,bowiemortodoksiiichpolityczneramię,
AgudasIsroel,popieralirozwójszkolnictwaortodoksyjnego,wktórymwiększynacisk
kładziononanauczaniehebrajskiegojakojęzykajudaizmu.Wspomnianewystąpienie
Schiperamiałomiejsce27stycznia1922r.izawierałokrytykępoczynańrządupolskiego,
którytolerowałrozwójchederówkosztemświeckiegoszkolnictważydowskiego.Przemó-
wienieposłaspotkałosięzreplikąprzedstawicielaAgudyposłaUszerMendelsohna149.
WnJewishMorningJournal”2lutegoopublikowanotakżeinformacjęoposłach
żydowskichdosejmu,którzyuznalizaniekonstytucyjnerozporządzenieoposługiwaniusię
146Wdokumencieniepoprawnapisownianazwiskaposła(nShiler”).Tutajrównieżoludowych
demokratach(PeoplesDemocrats),należyzatemprzypuszczać,żechodziłooZLN-zob.AAN,AW
,
2609,Przeglądprasyżydowsko-amerykańskiejza1922r.,nTeJewishMorningJournal”,January30,
1922,k.58.
147PodobniejakwnMorningJournal”nazwiskoposłazapisanobłędnienShiler”-zob.ibidem,
nJewishDailyNews”,January31,1922,k.60.
148Znakomitymźródłemdopoznaniastosunkówpolitycznychwlatach30.Dziennikiwicemini-
straWRiOP,ks.BronisławaŻongołłowicza.Poddatą12I1933r.autorzanotowałprzebiegdyskusjisej-
mowejnadustawąoszkołachakademickich:nPodczasprzemówieńniżejlożyministrówNDprzykażdej
okazjikrzyczeli,takbymsłyszał»ks.Żongołłowicz«…»Czegochcecie?Dołopatywam,dokarczmy«:
wrzasnąłem.Oczywiściechamyzamilkły.KomunistaRożekniechciałopuścićtrybunypoodebraniu
mugłosu-wynieśligostrażnicy-niesionywrzeszczał”-zob.B.Żongołłowicz,Dzienniki1930-1936,
oprac.D.Zamojska,Warszawa2004,s.448.
149S.Rudnicki,Żydziwparlamencie…,s.100.