Содержание книги
перейти к управлению читателемперейти к навигацииперейти к деталям бронированияперейти к остановкам
2.Amputacjeiprotezowaniekończynnaprzestrzenidziejów
szeregiemoczywistychpowikłańmiejscowychiogólno-
ustrojowychdoutratyżyciawłącznie.Listonwtymcelu
stosowałazimnekompresyiklejącetasiemki,coprzez
niektórychautorówtraktowanejestjakopoczątkikrio-
terapiimiejscowej.AmbrożyParejesttakżeautorem
pierwszejudokumentowanejgrafcznieprotezyampu-
towanejkończynydolnejwykonanejzżelazawroku
1575,aVerduinskonstruowałpierwsząprotezęgoleni
zzawiasowymiprzegubami,comiałomiejscewroku
1696.AmbrożyParepierwszeprotezykończynydolnej
budowałnawzórrycerskiejzbroizruchomymistawa-
mikolanowymiiskokowo-goleniowymi.Wtymsamym
czasiePetitLorrainskonstruowałprotezęrękiznieru-
chomymkciukiemisprężynowymipalcami,któremoż-
nabyłoutrzymaćwpozycjizgięciazapomocąsystemu
zębatekimetalowychdźwigni.
Początkowoprotezyamputowanychkończynbyły
wykonywaneprzezpłatnerzyzprzeznaczeniemprzede
wszystkimdlażołnierzyiosóbzamożnychowysokim
statusiespołecznym,któredysponowaływystarczający-
miśrodkamifnansowymi,abyzlecićwykonaniekosz-
townejprotezyutraconejkończyny.Takistanrzeczy
utrzymywałsięażdoepokirenesansu,dokiedytozde-
cydowanawiększośćchorychokaleczonychamputacją
kończyndolnychkorzystałazprostychkiówwspoma-
gającychichchódlubplatformnakółkachumożliwiają-
cychimprzemieszczaniesię.
AmbrożyPare,będąclekarzemwojskowym,do-
strzegałkoniecznośćskonstruowaniapowszechniedo-
stępnejprotezykończyndolnychnietylkodlaokaleczo-
nychwlicznychwojnachXVIw.żołnierzy,alerównież
zprzeznaczeniemdlaosóbcywilnych.Konstrukcyjny
kontur(szkielet)kończynywprotezachjegoautorstwa
byłwykonanyzwyproflowanejblachy(żelaza).Protezy
temiałytakżeproste(prymitywne)rozwiązaniewpo-
stacilejaprotetycznegowykonanegoztwardejskóry
orazprzegubukolanowegoistopy,toznaczyprotetycz-
negostawuskokowo-goleniowego,zmożliwościąich
odblokowaniawczasieprzyjmowaniapozycjisiedzącej.
Stabilnośćlejazapewniałsystempaskówzapinanychna
tylnejpowierzchnikikutauda.Używanietegorodzaju
konstrukcjiprotetycznychpozwalałoprzedewszystkim
naodtworzeniemechanizmupodporowegoamputo-
wanejkończynyipodstawowychfazchodu.Wiązałosię
jednakzszeregiemtrudności,wtymbiomechanicznych,
higienicznychikonserwatorskichorazzagrożeniami
występowaniadodatkowychurazówtkanekmiękkich
kikutaamputowanejkończyny,wtymnajczęściejotarć
naskórkaiuszkodzeńskóry(rany,owrzodzenia,martwi-
ca).Tezkoleistawałysiępunktemwyjściakolejnychpo-
wikłańmiejscowychiogólnoustrojowych,wtymprzede
wszystkiminfekcyjnychimartwiczychorazwynikających
znichszerokorozumianychkonsekwencjiwczesnych
iodległych.
Rycina2.2.ProtezykończynydolnejautorstwaAmbrożegoPare:a–widokodtyłu;b–widokodboku.
a
b
5
