Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XII
Analizawrażeń
transcendentalizm–naturalizm,racjonalizm–irracjonalizm,
materializm–spirytualizm.Ijeszczejedenantagonizm,bo-
dajnajbardziejswoistydlafilozofiiXIXwieku,aprzeznią
idlapóźniejszej–antagonizmmiedzyfilozofiąnaukową
anienaukową.
Stosujętęryzykownąterminologię,byfilozofiępowodo-
wanązaleceniem,że„jeśliinteresujeczłowiekafilozofia,to
zasad,metodiogólnychkoncepcjimauczyćsięodnauki”9,
przeciwstawićfilozofii,któraodrzucatozalecenie.Łatwo
wskazaćemblematycznenazwiska:Comte,MilliMachpo
stroniefilozofiinaukowej,BergsoniHusserlpostroniefi-
lozofiinienaukowej.Filozofianienaukowawzarysowanym
tusensieniemusibyćirracjonalizmem.Pompatycznyan-
tynaukowyirracjonalizmtosprawaostatnichdziesięcioleci.
Gdziewobszarzeopisanymzapomocątychopozycjiwy-
stępujeErnstMach?Wszędzieinigdzie.Rezygnujączpa-
radoksu,wszędziepotrosze,nigdziezatembezreszty.
Machtoczłowiekwyjątkowy.Wybitnyuczonyzosiągnię-
ciaminazwanymiodjegonazwiska,azarazemtwórczyfilo-
zof.Zajmowałygobowiempodstawy,a„zadaniemfilozofii
musibyćnieodzownarekonstrukcjapodstaw”10.Tadeusz
Kotarbińskimówiłotakich–profundysta,wchodzący„w
zagadnieniaświdrującąwgłąbmyślą”11.Machtoprofun-
dysta,obmyśliłbowiemjednązzaledwiekilkumożliwych
ontologiiijednązdwóchmożliwychfilozofiinauki.
OdnotujmygłówneosiągnięciaMacha.Wzbogaciłfizy-
kę,filozofięipsychologięoorientacjifizjologicznej.Wfizy-
cebadałsystematycznieprędkośćdźwiękuiprędkościnad-
9B.Russell,AnOutlineofPhilosophy,London1927,s.2.
10Tamże.
11Kotarbińskiużyłtegomianawprzemówieniuwygłoszonymnajubileuszu
K.Ajdukiewicza,wlutym1962r.Zob.T
.Kotarbiński,Myślioludziachiludzkich
sprawach,Wrocław1986,s.253.
