Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14|PIOTRKOPROWSKI
symbolicznejrewindykacjiprzeszłości,znajdująceodzwierciedleniewdziełach
literackich,filmowych,wewspomnieniach,pamiętnikachitp.
Polacywformachzbiorowejpamięcipowracajądowielokulturowejprzeszło-
ścinaterenachwspółczesnejLitwy,Białorusi,Ukrainy.Ztąprzestrzeniąwiąże
siębowiemcząstkaichtożsamości.Wtymprzypadku
pamięćpanujenadczasem,zatrzymujego,odwraca,przeszłośćnawetdaleką
czyniteraźniejszościąito,cominęło,zmieniawto,cojest.Drobnyokruch
czasu,którywypełnianaszbytdoczesny,pamięćpodnosidogodnościtrwania
nieznającegogranicokreślonychlatamilubwiekami9.
NiecoinaczejrzeczwyglądawprzypadkuUkraińców,dlaktórychpamięć
owielokulturowościfunkcjonującejwichpaństwiewiążesięzjegodowartościo-
waniem.Mogąwięcpodkreślać,uwypuklaćfaktwłasnejotwartościnainność,
tolerancję,wskazywaćnawagęiznaczenierodzimegodorobkucywilizacyjne-
go10.ZkoleidlaXIX-XX-wiecznejspołecznościżydowskiejEuropyŚrodkowo-
-Wschodniejwielokulturowośćbyła,jaksięwydaje,przejawemiświadectwem
jejżyciaorazdziałania.
Wielewskazujenato,żezarównodlaPolaków,Ukraińców,jakidlaŻy-
dówwartośćtego,copozostałozdawnejwielokulturowości,zależyobecnie
odpamięciizakresużywionejempatiiwobecinnych.Rzeczonapamięćjawi
sięzaśjakonasyconanostalgią,aleijakoobfitującawzagadki,tajemnice,znaki
zapytania,wemocjetrudneczywręczniemożliwedozracjonalizowania.Przy-
czyniłsiędotegowznacznymstopniusystemkomunistyczny,panującydonie-
dawnawkrajachEuropyŚrodkowo-Wschodniej.Towłaśniewtedyrządząca
wdanympaństwie,dominującapolitycznieiideologiczniengrupa”decydentów
tworzyłaróżnorakieuzasadnieniadlafizycznej,aleikulturowejprzemocywo-
becninnych”
11
.Zokresukomunistycznyegoniektórymjednostkomigrupom
społecznympozostałatendencjadonarzucaniainnymdyrektywbądźdoich
marginalizowania.
mień.Stoionnastanowisku,żewkształtowaniuduchowościitożsamościnarodowejUkraińców
najważniejsząrolęodgrywatzw.ukraińskafilozofiakordocentryzmu(filozofiaserca),będącaswo-
istąaktualizacjątendencjihumanistycznychiodchodzącaodracjonalizowanychnakazówpragma-
tycznych.W.G.Kremień,Filozofaedukacji,Radom2008.
9J.Parandowski,Refeksje,Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk1975,s.56.
10NatenaspektdziałalnościwspółczesnychUkraińcówzwróciłuwagęm.in.WojciechKudyba
wpowieściNazywamsięMajdan(Warszawa2015).
11Zob.m.in.M.Zaremba,Komunizm,legitymizacja,nacjonalizm.Nacjonalistycznalegitymiza-
cjawładzykomunistycznejwPolsce,Warszawa2001;J.Tomaszewski,EuropaŚrodkowo-Wschodnia
1944-1968.Powstanie,ewolucjaikryzysrealnegosocjalizmu,Warszawa1992.
