Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Gardłooddołupodbudowująkorzeńjęzykaorazkrtań,leżywięcononaszlakudróg
pokarmowychioddechowychjakojedenzodcinkówtychżedróg,przyczymdrogite
wobrębiejamygardła,cavumpharyngis,krzyżująsięzsobą(ryc.19).
Drogaoddechowa,aściślejjamanosowa,leżygórniewstosunkudoleżącejpod
niądrogipokarmowej,którąwpoczątkowymodcinkujestjamaustna.Dopieropo
przejściuprzezjamęgardła,gdziedrogaoddechowaipokarmowaulegająwzaje-
mnemuskrzyżowaniu,stosunkiulegająodwróceniu.Drogapokarmowa,tj.przełyk,
układasięgrzbietowo,drogaoddechowazaś,reprezentowanaprzezkrtańitchawicę,
zajmujepołożeniebrzuszne.
Dwoistarolagardławomawianymzakresiepoleganatym,żedziałaononaprze-
miennie:jakodrogaoddechowazapewniapołączeniemiędzyjamąnosowąikrtanią
orazjakodrogapokarmowautrzymujełącznośćmiędzyjamąustnąaprzełykiem.
Wcelułatwiejszegoprzedstawieniabudowyiostatecznegoznaczeniagardła
przedstawimykrótkoniektóreelementyrozwojowetegonarządu.
Jamęustnąigardłoprzyjętookreślaćumownymskrótemujelitogłowowe”,cho-
ciażsątotworypodwzględemrozwojowymróżne.Przedniodcinekujelitagłowo-
wego”–jamaustnapierwotnawnastępstwiepojawieniasięnajejobszarzeciągłej
przegrodywpostacipodniebienia,ulegapodziałowinajamęnosowąorazpołożoną
wstosunkudojamynosowejkudołowijamęustnąostateczną,czyliwtórną.Należy
tuprzypomnieć,żejamaustnapierwotnastanowiwpuklenieektodermypowierzch-
niowejgłowy,zmierzającedospotkaniaznajbardziejdoprzoduwysuniętymiślepo
zakończonymodcinkiemgłowowymendodermalnejcewyjelitapierwotnego,inte-
stinumprimitivum.Wwynikuspotkaniaektodermyjamyustnejpierwotnejoraz
endodermyjelitapierwotnegopowstajeznanynamjużdwulistkowyekto-endo-
dermalnytwórprzejściowy,jakimjestbłonagardłowa.Nazwatasygnalizuje,iżnaj-
bardziejdoprzoduwysuniętyodcinekendodermalnejcewyjelitowejtoprzyszłe
gardło.
Oilejamaustnapierwotnazostałapodzielonazapomocąpodniebienianajamę
nosowąijamęustnąostateczną,otyledrugiodcinekujelitagłowowego”–gardło–
pozostajenadalnarządempojedynczympouprzednimzanikuprzegrodywpostaci
błonygardłowej,któraulegacałkowitejlikwidacjiniezostawiającżadnychwidocz-
nychśladów.Zasługujetunauwagęwielkaaktywnośćnarządotwórczarozwijającego
sięgardła;przewyższaonowtymwzględzieznacznieaktywnośćjamyustnej.
Donarządówgardłopochodnych,awięcwywodzącychsięzendodermy,zalicza
sięczęśćjęzyka,tarczycę,przytarczyce,trąbkęsłuchową,jamębębenkową,krtań,
tchawicę,płucaigardłoostateczne.Natomiastznabłonkaektodermalnegojamyust-
nejwywodzisięszkliwozębów,śliniankioraztzw.kieszonkaRathkego,która
wprzyszłościprzemienisięwprzysadkęgruczołową.
Downętrzajamygardławysterczafałdmięśniowo-śluzówkowywpostaci
leżącegonaprzedłużeniupodniebieniatwardegożagielkapodniebiennego,zwanego
inaczejpodniebieniemmiękkim.Wolnybrzegżagielkaprzechodzinabokiwsyme-
trycznefałdyśluzówkizespalającsięnatylnejścianiegardławpojedynczyłukpod-
niebienno-gardłowy(ryc.29–8–10).
Żagielekpodniebiennyorazłukpodniebienno-gardłowyrazemwzięteprzyczy-
niająsiędopodziału(wsposóbnieszczelny)jamygardłajakbynadwapiętra–górne
idolne.Obydwapiętrapozostajązsobąwłącznościzapośrednictwemzmiennego
wkształcie,wzależnościodaktualnejfunkcjigardła,otworu,jakimjestujścieśród-
59
