Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FIZJOLOGIAUKŁADUKRWIONOŚNEGO
30201
Wpływgrawitacji
naukładżylny
Zmianapozycjiciałazleżącejnastojącąpowoduje
zmianękierunkudziałaniasiłygrawitacji.Wpozycji
stojącejsiłagrawitacjidziaławzdłużpionowejosi
ciaławkierunkuodgłowydostóp.Wkażdympunk-
cieukładunaczyniowego,poniżejserca,wielkośćci-
śnieniakrwibędziesumąciśnieniahydrostatycznego
iciśnieniahydrodynamicznego.Natomiastpowyżej
sercaaktualneciśnieniebędziemiałowartośćciśnie-
niahydrodynamicznegopomniejszonąowielkośćci-
śnieniahydrostatycznego.Siłyciężkościdziałają
wtymsamymstopniuzarównonaukładtętniczy,jak
iżylny.Zatem,zgodniezzasadąnaczyńpołączonych,
zmianabezwzględnychwartościciśnieńspowodowa-
napionizacjąciałaniezmieniwielkościgradientuci-
śnieńwukładziekrążenia.Zmianienieulegnierów-
nieżwielkośćciśnienianapędowego.Wrzeczywisto-
ścizaburzenieukładukrążeniapowstającewwyniku
działaniasiłygrawitacjipoleganienazmianiegra-
dientówciśnień,anazatrzymaniuznacznejobjętości
krwiwkrążeniużylnym[18].Wpływkierunkudzia-
łaniasiłygrawitacjinaprzemieszczeniekrwi
wzbiornikużylnymprzedstawiononarycinie3.8.
Upodstawtegozjawiskależydużapodatność
układużylnegowporównaniudoukładutętniczego.
Podwpływemwzrostuciśnieniatransmuralnegona-
czyniażylnerozszerzająsię.Wrozciągniętychżyłach
zmagazynowanezostaje(wzależnościodwzrostu)
500–600mlkrwi[18].Oznaczato,żepowrótżylny,
atymsamympojemnośćminutowa,zostanąpomniej-
szoneotęobjętość.Abyukładkrążeniamógłpowró-
Ryc03080Wpływkierunkudziałaniasiłgrawitacji(G,za-
znaczonystrzałką)narozmieszczeniekrwiwukładzieżyl-
nym.(Zaadaptowanoz:GauerOlHl,ThronHlLl[18]).
24
cićdorównowagi,muszązadziałaćmechanizmyre-
gulującezarównoopórnaczyniowy,jakiobjętość
tzw.łożyskobjętościowych(krążenieśledzionowe,
wątrobowe,płucne).
Niezwykleważnymmechanizmemułatwiającym
powrótżylnyjesttzw.pompamięśniowa.Zasada
tegomechanizmujestniezwykleprosta.Dużeżyły,
zwłaszczakończyndolnych,majązastawkiumożli-
wiającejednokierunkowyruchkrwiwkierunkuser-
ca.Żyłyteprzebiegająmiędzywłóknamimięśni
szkieletowych.Skurcztychmięśni,ściskającnaczy-
niażylne,powodujejednokierunkoweprzemieszcza-
niesiękrwi.Rytmiczneskurczemięśnikończyndol-
nychwczasienp.bieguwdużymstopniudecydują
outrzymaniudużegopowrotużylnego.Mechanizm
pompymięśniowejmożnaporównaćdokombinezo-
nuantygrawitacyjnego,wktórywyposażenisąpiloci
samolotówodrzutowych.Wszystkimtelewizyjnym
kibicomznanyjestobrazlekkoatlety,któryniekoń-
czybiegunatychmiastpoprzekroczeniuliniimety,
astopniowozwalniając,kontynuujegojeszczeprzez
znacznydystans.
Natychmiastowezatrzymaniesięwyłączyłobybo-
wiemmechanizmpompymięśniowej,atymsamym
spowodowałogwałtownezmniejszeniepowrotużyl-
nego,którymógłbydoprowadzićdotzw.omdlenia
wazowagalnego.
Klinicznieznanyjestfakt,żepacjencicierpiącyna
bólekończyndolnychnatleniedokrwieniaczęstood-
czuwająznacznąpoprawępoprzyjęciupozycjisie-
dzącejzespuszczonyminogami.Lekkieruchymięśni
nóguruchamiająpompęmięśniowąitymsamymeli-
minująwpływsiłciężkościnawartościciśnienia
wżyłachgłębokich,odprowadzającychkrewzniedo-
krwionychgrupmięśniowych.Równocześnieciśnie-
niepostronietętniczejulegapodwyższeniuowartość
ciśnieniahydrostatycznego.Wwynikutegodochodzi
dowzrostuciśnieniaperfuzyjnegoizwiększenia
przepływumięśniowego.
Niedomykalnośćzastawekukładużylnegokoń-
czyndolnychżyłnietylkoeliminujepowyższyme-
chanizm,alerównieżstwarzahemodynamicznewa-
runkipowstaniażylakówwukładziepowierzchow-
nym.
Ciśnieniehydrostatyczneuosobyowzroście
170cmpowodujezwiększenieciśnienianapoziomie
naczyńmikrokrążeniastóprzędu90mmHg.Przytak
dużymciśnieniutransmuralnymnależałobyoczeki-
waćwystąpieniamasywnychobrzęków.Tymczasem
obrzękiortostatyczneuzdrowychosóbsąniewielkie,
aczasamiwręcztrudnozauważalne.Wynikatozfak-
tu,żesiłagrawitacjipowodujenietylkowzrostci-
śnieniahydrostatycznegowukładzienaczyniowym,
alerównieżwpłyniezewnątrzkomórkowym.Tak
więcwrzeczywistościciśnienietransmuralnewna-
czyniachwłosowatychwynosi90mmHgminusci-
