Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
HERBERTLIAIHART
powstawaćwwynikudobrowolnychdziałańpodejmowanychprzez
jednostki,wydajesięwnajwyższymstopniuniezrozumiały;leczjest
takwedługmniedlatego,żeniewidząonizcałąoczywistością,jak
wyjątkowesąmoralnepojęciaprawaiobowiązku,anijakosobliwie
sąonepowiązanezrozkłademwolnościwyboru-byłobyrzeczywiście
niedopojęcia,gdybyśmyodludzkichdecyzjimieliuzależniaćmoralną
słusznośćlubniegodziwośćokreślonychzachowań.Wnajprostszym
przypadkuzłożeniaobietnicyodnajdujemydwiecharakterystyczne
cechyprawspecjalnych:(1)prawoiobowiązekpowstająniedlatego,
żeprzyrzeczonedziałaniemasamowsobiejakąśmoralnąwartość,
alepoprostudlatego,żezostałazawartadobrowolnaumowamiędzy
stronami;(2)kluczowajesttożsamośćstronumowy-tylkotenkon-
kretnyczłowiek(wierzyciel)mamoralneuzasadnieniedladecydowa-
niaozachowaniudłużnika.Jesttojegoprawo,tylkowrelacjiztym
człowiekiemwolnośćdłużnikazostajeograniczona,ajeżeliwierzyciel
postanowizwolnićdłużnikazpowstałegozobowiązania,niktinnynie
maprawaztymdyskutować.
(ii)Obietnicaniejestjednakjedynymrodzajemtransakcji,która
wiążesięzprzyznaniempewnychpraw.Mogąonezostaćdobrowol-
nieprzeniesione(accorded)przezosobę,którazgadzasięnaczyjąś
ingerencję-lubdotakiejingerencjiupoważnia-wsprawach,októ-
rychbeztejzgodyczyupoważnieniamiałabyswobodędecydowania
samodzielnie.Jeżeliwyrażamzgodęnapodejmowanieprzezciebie
czynnościzabezpieczającychmojezdrowielubszczęście,albojeżeli
upoważniamciędozajmowaniasięmoimiinteresami,niemogęskar-
żyćsięnatwojąingerencję,jeżeliniewykraczaonapozazakrestwo-
jegopełnomocnictwa.Natympolegawłaśniezrzekaniesięprawna
rzeczkogośinnegoitutajrównieżobecnesącharakterystycznecechy
prawa:osobaupoważnionamaprawoingerowaćwwolnośćswojego
mocodawcyniezewzględunacharaktertejingerencji,leczdlatego,
żetekonkretneosobyzawarłytękonkretnąumowę.Niktinny(nawet
podobnieumocowany)niemateoretycznieżadnegoprawa
10
dopodję-
ciainterwencjirównieżwówczas,gdyosobafaktycznieupoważniona
zprzyznanegojejprawaniekorzysta.
(iii)Doprawspecjalnychzaliczająsięnietylkotewytworzone
przezdobrowolnywybórstronypodejmującejzobowiązanie,jakma
tomiejscewprzypadkuichprzeniesienialubnadaniamocąobietni-
cyiniewszystkiezobowiązaniasąpodejmowanezrozmysłem,jed-
naksądzę,żeowszystkichprawachspecjalnychmożnapowiedzieć,
żewynikajązwcześniejszychdobrowolniepodjętychdziałań.Trzecie
10Choćmożebyłobylepiej(nazasadziemniejszegozła),żebyjednakmiał:por.
opisanydalejprzykładcierpieniapowodowanegospełnianiemzłożonychprzyrzeczeń.
