Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawa,prawaczłowiekaidyskryminacjarasowa
65
ważnąfunkcję:określająterzeczy,codoktórychmożemyrozsądnie
żywićpewnegorodzajuoczekiwania.Żyćwspołeczeństwie,wktó-
rymistniejąprawaiwktórymprawasąnaogółrespektowanetożyć
wspołeczeństwie,wktórymspołeczneotoczeniezostałoukształtowa-
newsposóbznaczniebardziejprzewidywalnyibezpieczny.Wtakim
otoczeniumożemyliczyćnato,żebędziemyotrzymywaćrzeczywar-
tościoweikorzystaćznich.Prawamająwięcoczywistywymiarisens
psychologiczny,jakrównieżmoralny.
II
Skorowpowyższychuwagachwskazaliśmynapewnecechyicha-
rakterystycznefunkcjeprawwogóle,tocomożemypowiedziećopra-
wachczłowieka?Akonkretniej,wjakimwypadkupewneprawojest
prawemczłowiekaijakąszczególnąrolępełniąprawaczłowieka?
Zapewnenajprostsząrzeczą,którąmożnapowiedziećoprawie
człowiekajestto,żejesttoprawoposiadaneprzezistotyludzkie.Mó-
wiącoprawachczłowiekaodróżnialibyśmyteprawa,któreposiadają
ludzie,odpraw,któremogąprzysługiwaćinnymbytom,naprzykład
zwierzętomlubkorporacjom.
Zpewnościąniejesttonajbardziejpowszechnysposóbrozumienia
prawczłowieka.Mówiącoprawachczłowiekaniemalzawszemasię
przeznienamyślinierodzajobejmującywszystkieszczególnepra-
waposiadaneprzezludzi,lecztylkopewiengatunektychostatnich
praw.Jeżelicokolwiekwtejkwestiijestjasne,jestrzecząoczywistą,
żeniektóreznaszychszczególnychprawustawowych,podobniejak
niektóreznaszychprawmoralnychnienależądoprawczłowieka.
Jeżelipewneprawomabyćprawemczłowieka,musionomoimzda-
niemposiadaćconajmniejczteryogólnecechy.Popierwsze,musiono
byćposiadaneprzezwszystkieistotyludzkie,atakżewyłącznieprzez
istotyludzkie.Podrugie,ponieważwszystkieistotyludzkieposiada-
jątosamoprawo,musiimonoprzysługiwaćwrównymstopniu.Po
trzecie,skoroprawaczłowiekaprzysługująwszystkimistotomludz-
kim,spośródmożliwychkandydatówdomianatychprawmożemy
wykluczyćwszelkieprawa,któreprzysługująjakiejśosobiezracjijej
szczególnejpozycjilubroli,takiejjakrolarodzica,prezydenta,czy
teżwierzyciela.Apoczwarte,jeżeliistniejąjakieśprawaczłowieka,
tomająonedodatkowącechępolegającąnatym,żewpewnymsensie
możnajeorzekać„wstosunkudocałegoświata”.Toznaczy,ponieważ
sątoprawa,którychnieposiadasiędziękijakiejśakcydentalnejpo-
zycjiczyteżrelacji,ichrespektowaniamożnasięwrównymstopniu
domagaćodkażdejinnejistotyludzkiej.
