Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
66
RICHARDWASSERSTROM
Następnie,musimypowtórzyć,żejeśliistniejąjakieśprawaczło-
wieka,mająonetakżepewnecechyjakoprawa.Takwięcjeśliistnieją
jakieśprawaczłowieka,stanowiąonenajsilniejszezracji,naktóre
mogąsiępowołaćwszyscyludzie.Pozwalająoneokreślićichronićte
rzeczy,októrychmożnapowiedzieć,żewszyscyludziesąuprawnieni,
abyjeposiadaćikorzystaćznich.Wskazująonenateprzedmioty,
wstosunkudoktórych-inateobszary,wgranicachktórych-każ-
daistotaludzkajestuprawnionadodziałaniabezżadnegodalszego
zezwoleniaczyzgody.Ichfunkcjapoleganausuwaniupewnychrze-
czyzzasięguwładzyinnychosób,któremogłybynamichudzielać
lubodmawiać.Dostarczająonekażdejistocieludzkiejgotowychracji,
pozwalającejjejusprawiedliwićokreślonesposobydziałania,atakże
dostarczająjejpodstawdotego,abypotępićingerencjeipróbymie-
szaniasiędojejdziałania.Ichzadaniemjestrównieżbudzeniezasad-
nejufności,żechronioneprzezniewartościiprzedmiotydadząsię
osiągnąćwłatwyiprzewidywalnysposób.Jeżeliistniejąjakieśprawa
człowieka,stanowiąoneniezwykleważneartykułymoralności.
Nakoniecwartomożezauważyć,żeistniejąpewnecechy,których
nieprzypisujętymprawom.Wszczególnościnietwierdzę,żeprawa
człowiekaposiadająktórąśzdwóchcech-absolutnośćioczywistość-
uważanychprzezMabbottazanajbardziejpodejrzane.Nietwierdzę,
jakobyprawaczłowiekabyłyabsolutnewtymsensie,żeniematakich
okoliczności,wktórychmogąonebyćzasadniepoświęcane[dlapew-
nejważniejszejwartości],chociażuważam-cojestczymścałkiem
innym-iżsąoneabsolutnewtymsensie,żebezżadnychszczegól-
nych,dodatkowychwarunkówmogąprzysługiwaćwszystkimistotom
ludzkim
7
.
Niepowiedziałemrównież(aniteżniechcętwierdzić),żeprawa
człowiekasąwjakimkolwieksensieoczywiste.Cowięcej,pragnęwy-
raźniezaprzeczyćtemu,abydorozwinięciateoriiprawczłowiekabyła
potrzebnajakaśszczególnametodapoznanialubspecyficznaepiste-
mologia.Wmoimprzekonaniuistniejewieleargumentów,któremoż-
nawysunąćwobronielubnapoparcietezy,żepewneokreśloneprawo
jestprawemczłowieka.Chcętakżepodkreślić,żepodawanieracjina
rzeczprawczłowiekaniekłócisięzprzyznawaniemimcharakteru
prawczłowiekalubprawnaturalnych.Nicztego,copowiedziałem
oprawachczłowieka,nieimplikujeprzeciwnegowniosku.
7Dlacelówtegoartykułuistawianychwnimtezniemuszęrozstrzygać,czyprawa
człowiekastanowiąprawaprimafacieczyteżprawaabsolutne.Nieuważam,aby
którekolwiekzmoichtwierdzeńbyłoistotniezależneodtegorozróżnienia.Nieprze-
prowadzającanalizytegopojęciazałożęjednak,iżstanowiąoneprawaprimafacie
wtymsensie,żewniektórychprzypadkachpoświęceniepewnegoprawaczłowieka
możebyćmniejniepożądaneniżjegochronienie.
