Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
JerzySmulski
terackichprzezanalogiędoświataroślin12.Wprawdzieterminnsylwa”
przywołujemetaforęlasu(azatemczegośtworzącegosiębezświado-
megoplanu)13,antologiazaśmetaforykęogroduczybukietu(cozkolei
zakładapewienelementuporządkowania14),elementemwspólnymjest
tuwszakżeswoistavarietas15.
Elementarnąoczywistościąjestetymologiazajmującejnasnazwyge-
nologicznej.Anthologiaznaczybowiempogreckutyle,co‘zbiórkwia-
tów),‘bukiet)(podobniejakodpowiednikgreckiejnazwywjęzykuła-
cińskim:forilegium).
Definicjagatunkurównieżnienastręczawiększychtrudności.Anto-
logiatozbiórtekstówliterackichlubnieliterackich(naprzykładnauko-
wych)-względnieichfragmentów-dobranychprzezwydawcęwedług
pewnychkryteriówispełniającychokreślonefunkcje.Zewzględuna
ograniczonąobjętości–najczęściejantologiepublikowanesąwjednym
tomie16-antologiauprzywilejowujetekstykrótkie(wstarożytności-
epigramaty,współcześnie-utworyliryczne).
Istnieją–jużpocząwszyodstarożytności–nazwygenologiczne
konkurencyjnewobecantologii.Jakopierwszywymienićtrzebatermin
nchrestomatia”(gr.chrēstomátheia‘wyuczeniesiętego,copożyteczne)),
oznaczającyzbiórwzorcowy,składającysięgłównieztekstówproza-
torskich,wykorzystywanychwdydaktyce(innanazwapolska:wypisy).
Wczasachpóźniejszychpojawiłosięmnóstwosynonimówtegotermi-
nu,naprzykładnalmanach”17,nhortulus”,nwirydarz”,ndywan”,nstro-
mata”,nhelikon”,nanalekta”,nkatalekty”,nskarbiec”,nspiżarnia”.
Współcześniemożnawyróżnićtrzyodmianyantologii:historyczno-
-przeglądową,tematycznąiokolicznościową.Wpierwszejznichtek-
12Zob.A.Martuszewska:Ometaforyceroślinnejwnazewnictwieliterackimilite-
raturoznawstwie.W:Literackasymbolikaroślin.Red.A.Martuszewska.Gdańsk1997.
13Zob.J.Maleszyńska:Staropolskieogrodyliterackieś,s.12;M.Kokoszka:An-
tologianiemożliwaś,s.20.
14Istniejejednakżewkulturzenowożytnejróżnica(waspekcieuporządkowania)
międzyogrodemangielskimaogrodemfrancuskim.Zob.natentemat:J.M.Rymkie-
wicz:Myśliróżneoogrodach.Dziejejednegotoposu.Warszawa1968;R.Przybylski:
Ogrodyromantyków.Kraków1978.
15SzerzejpiszenatentematM.Kokoszka:Antologianiemożliwaś,s.20-22.
16Choćzdarzająsię-nadwyrazistotne-wyjątkiodtejreguły,naprzykładZbiór
poetówpolskichXIXw.(ułożyłioprac.P.Hertz.Ks.1-7.Warszawa1959-1975).
17KonsekwentnąbadaczkątejformygatunkowejwliteraturzepolskiejXIXwieku
jestJaninaKamionka-Straszakowa.Zob.J.Kamionka-Straszakowa:Almanachyro-
mantycznejakoprzejawdziewiętnastowiecznejkulturypopularnej.W:Formyliteratury
popularnej.Studia.Red.A.okopień-Sławińska.Wrocław1973;J.Kamionka-Stra-
szakowa:Błękitnykwiat.Almanachromantycznejpoezjiiprozydlamiłośnikówlite-
raturynarok1973.Kraków1983;Eadem:[hasło:]Almanach.W:Słownikliteratury
polskiejXIXwieku.Red.J.Bachórz,A.Kowalczykowa.Wrocław1997.
