Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
okrzykniętynajbardziejskuteczną,nowąsiłągeologiczną,trwalezmienia-
jącąikształtującąziemskikrajobraz5.Antropocenwspółcześniefunkcjo-
nujejakoporęcznaiuniwersalnanazwaepoki,podktórąjednakkryjesię
zbytwieleróżnychznaczeńorazinterpretacji.Należywszakpodkreślić,
żekonserwujeipodtrzymujeoświeceniowepojęcieczłowieka,jakrównież
odwołujesiędomonolitycznejkategoriigatunkuludzkiego,doktórych
podchodzizupełniebezkrytycznie.Międzyinnymidlategotrudnodzisiaj
postrzegaćantropoceninaczejjaktylkoskrótodantropocentryzmu.Bez
względunato,czyczłowiekbędziepostrzeganyjakonajlepszebądźnaj-
gorszezestworzeń,obydwiepostawyzwracająuwagęnajegowyjątko-
wość,centralnąiuprzywilejowanąpozycję.Epokaczłowiekazdajesięnie
przejmowaćtym,czyjesteśmydumnizanthropos,czyprzeciwnie,uzna-
jemygozawinnego,ważnejestraczejto,żetakontrowersyjnakategoria
nieschodziznaszychust.
Międzyinnymiztychpowodów,zamiastprzewidywanegozwrotu
wkierunkuantropocenu,wnaukachhumanistycznychobserwujemydzisiaj
odwrótodtegopojęciaskazanegonaporażkę,byniepowiedziećkata-
strofę.Współcześnieroisięodinnych,najczęściejanglojęzycznychpro-
pozycjinazwepoki,którezwracająuwagęnato,żeantropocenniejest
wcalejednorodnymzjawiskiem-jestzbytwieleantropocenów!Wystarczy
wspomniećjedynieokilkunajbardziejrozpowszechnionychpropozycjach,
jak:kapitałocen(JasonW
.Moore)6,chthulucenorazplantacjocen(Donna
Haraway)7czyteżantrobscen(a)(JussiParikka)8.Jednaknarozległejmapie
pojęćwciążbrakujekategorii,któramogłabyopisaćwspółczesnezmiany
zperspektywyfilozoficznej.
5Codziennierzeki,wiatryiinnesiłynaturyprzemieszczają60mlntongleby
powierzchniowej.Ludzieprzemieszczajądziś156mlntonglebyiskałdziennie,przezco
stanowiągłównyczynnikwpływającynageologięZiemi.Więcejnatentematzob.
Ziemia(2019,reż.N.Geyrhalter).
6Zob.AnthropoceneorCapitalocene?Nature,History,andtheCrisisofCapitalism,
red.J.W
.Moore,PMPress,Oakland2016.
7Zob.D.Haraway,StayingwiththeTrouble:MakingKinintheChthulucene,Duke
UniversityPressBooks,DurhamandLondon2016,s.7albo:D.Haraway,Anthropo-
cene,Capitalocene,Plantationcene,Chthulucene:MakingKin[w:]nEnvironmental
Humanities”
,Vol.6,2015,s.159-165.
8Zob.J.Parikka,TeAnthrobscene,MinnesotaUniversityPress,Minneapolis2015.
