Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Wiedzanaukowakształtowanajestprzezsposób,wjakibadacze
próbująkonkretyzowaćpodstawowezałożenia,któreleżąupodstaw
ichpracy.Wizerunkizjawiskspołecznych,zazwyczajwyrażanewkate-
goriachpreferowanejmetafory,oferująsposóbstrukturyzacjibadań
naukowych,ukierunkowującuwagęwszczególnysposób.Wizerunek
sprzyjaprzyjęciukonkretnejepistemologicznejpozycji,sugerując,
iżpewnerodzajespostrzeżeń,zrozumieniaiwytłumaczeniamogąbyć
bardziejodpowiednie,niżinne.Różnepodstawowezałożeniaiwize-
runki,poprzezktóresąonepojmowaneirozwijane,wywołująwięc
różnepodstawydlawiedzyoświeciespołecznym”(Morgan,1983/
1987,s.21).
Metaforajestfigurąstylistyczną,polegającąnaodniesieniujakiegośzja-
wiskadoinnego,czylinapróbiezrozumieniajednegofragmenturzeczywis-
tościprzypomocyinnego.Częstoużywasięjejdlawywołaniawrażeńeste-
tycznychpoto,bymowabyłapiękniejsza.Sposób,wjakimówimyoświecie,
doczegogoporównujemy,częstowznaczącysposóbwpływananasząjego
percepcję.Niezawszenawetzdajemysobiesprawęzużywaniametafor,
którestałysięczęściącodziennegojęzyka,przenikającgoiukierunkowując
naszemyśliiodczucia.BardzointeresującopisząotymGoergeLakoff
iMarkJohnson(1980/1983),pokazując,żemetaforajestcentralnymdla
poznaniairozumieniaświataskładnikiemjęzyka.Autorzy,językoznawca
orazfilozof,ukazująnaprzykładachjak„metaforaprzenikażyciecodzienne,
nietylkowjęzyku,leczwmyśliimowie.Naszzwykłyaparatpojęciowy,
wramachktóregozarównomyślimy,jakidziałamy,jestzeswejnatury
metaforyczny”(s.3).
Naprzykład,gdymówimy,że„trzebawalczyćzinflacją”,przyjmujemy
językzrzeczywistościwojennejiświadomieoraznieświadomienasuwająsię
namobrazybitewiwydarzeńwojennych,gdziewrogiemjestinflacja,azwy-
cięstwoosiągniętemożebyćzacenępoświęceniaiprzeciwstawieniasię
śmiertelnemuzagrożeniu.
Jednakmetaforaepistemologicznatojeszczecoświęcej
6
.Używanajest
wnaucedoopisustudiowanychzjawisk,naprzykładorganizacji,będącejrze-
czywistościązłożoną,niekonkretną,pełnąparadoksów.Metaforaumożli-
wiającjejopis,jednocześnieupraszczaizawęża,alenieistniejesposóbopisu
organizacji,któryniemiałbyswegoźródławmetaforzeepistemologicznej
(Morgan,1986/1997).Nawet,gdybyśmyużyli„wpełniobiektywnego”języka
liczb,toprzecieżupodstawwypowiedzileżyprzekonanie,żeorganizacjajest
tworemkwantyfikowalnym,żemożnająrozbićnaskładnikiorazżeliczbysą
wstanieopisaćjejgłównecechy.Towyobrażeniejestmetaforyczne—
6
Rozważanierolimetaforwpostrzeganiuiopisierzeczywistościjesttradycjąhere-
meutyczną,czylizwiązanązdziedzinąfilozofiiukierunkowanąnazrozumienieiinterpretację
działańludzkichwichkontekście,szczególniekontekściekulturowym,por.Gadamer(1960/
1993),Ricoeur(1978).
19
