Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Fenomenologia
7
wnaukachspołecznychkojarzysięprzedewszystkim
znazwiskiemAlfredaSchutza(1967;1982).Stwierdziłon,żeludzkiedziała-
niasąintencjonalneinależystudiowaćjewichbezpośrednimkontekście,
czyliwświecieznaczeń,jakiedanezjawiskomadlatzw.aktorówspołecz-
nych.Życieiotaczającyświatjestjakbywspólnąpłaszczyznąpodzielanego
rozumieniaświata—ludzieżyjąidziałają,pokładajączaufaniewtym,że
inniwidząświatmniejwięcejtaksamo,jakonisami.Naogółtopoczucie
ufnościniejestprzedmiotemświadomejrefleksji,jestpozabezpośrednią
uwagąludzi,jakbywdomyśle.Takzwaniaktorzyspołeczniprzekazująsobie
tesposobysymbolicznie,naprzykładpoprzezjęzyk,niewsposóbstałyinie-
zmienny,leczpłynny,otwartynanoweodczytaniazjawisk.Ludzienaogół
przyjmująswojącodziennąrzeczywistośćjakocośoczywistego,jednakzada-
niembadaczajestpokazanie,jakjestonatworzona.PeterBergeriThomas
Luckmann(1966/1983),twórcyszkołykonstruktywizmuspołecznego,wyro-
słejnabaziefenomenologii,definiująrzeczywistośćjako„Własnośćtakich
zjawisk,którymprzyznajemyistnienieniezależnieodnaszejwoli(niemo-
żemy»pozbyćsięichnażyczenie»)”(s.23).Wiedzajestpotrzebnawżyciu
codziennymiwnauce—nigdyniejestjednakobiektywna,ostateczna;
zawszemacharakterwiedzyzdobytejprzezludziipodzielanejprzezludzi,
azatemmacharakterlingwistycznyijestnegocjowanaspołecznie(Czar-
niawska–Joerges,1992b).Poznajemyświatiwymieniamynaszeprzekonania
międzysobą,dochodzącwtensposóbdointersubiektywności.Intersubiek-
tywnośćtopodzielanypoglądnato,jakajestrzeczywistość,uzgadniona
zinnymiwersjamiświata.Jesttostannajbliższy„obiektywnego”widzenia,na
jakinas,ludziwyposażonychwograniczonyzestawzmysłów,stać.Możemy
wypracowaćsystemwiedzyoświecie,którybędziemypodzielać,względnie
zgadzaćsięztym,żejestdlanasprawdziwy,leczjesttojedynieludzkiobraz
rzeczywistościiniewiadomo,czyjestbliski,czydalekiobiektywnejistocie
rzeczy—rzeczysamychwsobie.Dzielimysięnasząwiedzą,opowiadając
sobiewzajemnieotym,cowiemy;czynimytowmowie,lubnapiśmie.Nasza
wiedza,szczególniewiedzaintelektualna,jestwdużymstopniuzawarta
wjęzykuinieuchronnieodjęzykazależna.Wiedzaocodzienności(tzw.
potoczna)najczęściejprzybierapostaćtypizacji,czyliautomatycznegoszuf-
ladkowaniawydarzeńizjawisk,coułatwiaporuszaniesięwnieskończenie
złożonymświecie.Typizacjaumożliwiadziałaniepraktyczne,dajetakżepo-
czucieprzewidywalnościświata.Niektórezwyczajeutrwalająsięszczególnie
mocno,sąprzyjmowaneprzezludzijakooczywiste,niepodważalne—czyli
instytucjonalizująsię.Instytucjedająludziompoczuciebezpieczeństwa,ana-
wetpewności.Takjakmaszynyzwalniająludziodpracyfizycznej,takin-
stytucjeuwalniająichodmyślenia(Czarniawska,2001a).Twórczedziałanie
zależyodzdolnościjednostkidokorzystaniazistniejącychinstytucji,aleza-
7
TwórcamifenomenologiiwfilozofiisąprzedewszystkimEdmundHusserl(1913/1989),
MartinHeidegger(1927/1982)iRomanIngarden(1947/1987).
21
