Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Claude’aLévi-Straussamyśloswojona
29
Zatemniedziwinasto,żefundamentalnympojęciemantropologiifilozo-
ficznejispołecznejjestwłaśniekoncepcjanaturyludzkiej.Różnokierunkowe
tendencjemyśleniaoczłowiekuzaowocowałyzjednejstronyposzukiwaniem
jegonaturyiniezmiennejistoty,zdrugiejzaśwskazaniemhistoriijakokonkret-
nejrzeczywistościczłowieka.Tenspórsprowadzasiędopytania:czyczłowiek
manaturęczyhistorię?
Myślę,żezróżnorodnościpowstałychwdziejachfilozofiiobrazówczło-
wiekamożnawywieśćodpowiedź,iżczłowiekmanaturęuwikłanąwhisto-
rię,aoddziaływanieDistotowej”koncepcjiczłowiekabyłoijestsilniejszeniż
historii,copotwierdzateoriastrukturalnaLévi-Straussa.Alenietylko.Teoria
strukturalnajesttakżedobrymprzykłademnadekonstrukcjęmituRozumu.
Myślenieidziałanie
Wfilozofiizasadyukrytewludzkimumyślenazwanomyśleniem,asamo
myśleniezostałouznanezazasadęsystemową.Myślenieidziałaniesąpod-
stawowymiformamirealizacjiczłowieczeństwa.Zatempodstawowąrelacją
wobszarzeuniwersalnychzasadfunkcjonowanialudzkiegoumysłujestrelacja
międzymyśleniemidziałaniem,którąFlorianZnanieckioddałtakąformułą:
Dkażdedziałaniemjestmyślą”iDkażdamyśljestdziałaniem”(Znaniecki1922,
s.105).Działaniebowiemzachodzitylkotam,Dgdzieprzebiegidealnyjest
czynnikiemwywołującymiorganizującymfaktyrealne”(tamże,s.104).Jest
zatemdziałanieprocesemmyślowym,którypowodujekonsekwencjefizyczne,
czylijestaktemidealnymwywołującymrealneskutkiwświeciezewnętrznym
dostępnymdladoświadczeniainnychpodmiotów.
Wtymkontekściepojawiasiępojęcieracjonalności.Wczasachpostmi-
tycznychipostnowoczesnychtonaukaprzejęłarolęnajwyższejzasadysteru-
jącejdziałaniem.Wyrazistąegzemplifikacjątejtezyjestscjentyzmrozumiany
jakofilozoficznawiaranaukiwsamąsiebie.Jesttostanowiskonormatywne,
któreregulujesposobyużywaniatakichterminów,jakDwiedza”iDpoznanie”.
WedługLeszkaKołakowskiegojesttojednazwieluformalienacjirozumu.
Racjonalnośćniejestzatemjakimśfaktem,alepołączeniemokreślonychdążeń,
którympodporządkowujemysięwnaszymmyśleniu,mówieniu,poznawaniu
idziałaniu.Tołączenieokreślonychdążeńjestefektemrefleksyjnościrozumu,
któraumożliwiaracjonalneprzekraczaniestandardówracjonalności.
JakpokazujeH.SchnädelbachwesejuRozum,możeówrozumbyćpoj-
mowanyjakorozumsubiektywnyalbojakorozumobiektywny(Martens,
Schnädelbach1995).Zkoleirozumsubiektywnymożemiećwieleodmian:
odDoperacyjnej”(prowadzącejodprzesłanekdokonkluzji)iintelektualnej
(intuicyjnyogląd)poteoretycznąipraktyczną(zzałożeniem,żerozumwca-
łościjestautorefleksyjniekrytyczny).Terozróżnienianieuchylająproblemu
historycznejprzygodnościrozumuanijegocharakterujęzykowego.Pozostaje
takżenierozwiązanakwestiarozumuobiektywnego.
