Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
Komediastaroatyckazpewnościąjestciekawymobiektembadań,będąc
prekursorkąkomediiwspółczesnej.Wpewnymsensiejednakstanowionaformę
najodleglejsząodpowszechnegowspółczesnegowyobrażeniaotymgatunku
dramatycznym—wyobrażeniaopartegonasztukachPlauta,WilliamaSzekspira,
MolieraczyAleksandraFredry.Owajejodmiennośćwidocznajestzarówno
wstrukturzesztuk,ichtematyce,jakiśrodkachwyrazu.Oczywiście,niemożna
mówićocałkowitejjednorodnościowychaspektówkomediiwramachgatunku
komediistaroatyckiej,choćbyzracjiramczasowych,wktórychoperowała(około
stulat).Jednoznacznewskazaniecechdystynktywnychgatunkujesttymbardziej
trudne,żedonaszychczasówzachowałosięjedyniejedenaściekomediiwcałości
(wszystkieautorstwaArystofanesa)orazkilkanaściesetekfragmentów.Napodsta-
wietychwątłychdanychmożnajednakpokusićsięoprzybliżonącharakterystykę
gatunku.Sądzisię,iżjednązreprezentatywnychcechkomediistarejmogłabyćjej
struktura.Najogólniejujmując,typowabudowakomediistarejto:11
❒prolog,tj.monologlubdialogwprowadzającywidzówwtematko-
medii;
❒parodos,tj.wejście,przedstawienieorazukazaniecharakteruchóru,
wśródśpiewówirecytacji,poczymnastępujezaangażowaniesię
choreutóww(najczęściej)antagonistycznąinterakcjęzpostaciami
komedii,costanowiwprowadzeniedoagonu;
❒agon(czasemwwięcejniżjednejodsłonie,np.komediaRycerzeAry-
stofanesa),tj.spórlubdebata,gdziespierająsięgłównepostacielub
protagonistazchórem,którymożepodzielićsięnadwaobozy—jeden
wspierającyprotagonistę,drugiantagonistyczny—iktórynakońcu
sporuwcałościopowiadasiępostroniebohatera;
❒parabaza,tj.częśćpoważniejszaniżinne,gdzienastępujezbliżeniesię
chórudowidzów,(prawdopodobnie)zdjęciemaseki,wśródśpiewów
irecytacji,wygłoszeniekwestiiwimieniuautorasztuki,najczęściej
natematspołecznychipolitycznychsprawbieżącychmiasta,spraw
interesującychchór,atakżeudzielanieradpolitycznychlubformuło-
waniepersonalnychatakównaposzczególnychobywateli.Parabaza
miałaskomplikowanąbudowęiskładałasięzmaksymalniesiedmiu
elementów,różnejdługościimiarywierszowej;
11
MonumentalnąpracądotyczącąkompozycjikomediigreckiejjestdziełoTadeuszaZielińskiego
(1885).Opracowanietostałosięswegorodzajuprzyczynkiemdonowegospojrzenianakomedię
staroatyckąprzezjejbadaczy.
26
