Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
RozdziałI.GenezaiźródładoktrynyRothbarda
mu,leczgonietworzyła.Prawonaturyistniejebowiemobiektywnie,nie-
zależnieodaktówwładzyspołecznej,bezwzględunato,czywywodzisię
odBoga,znaturyigodnościczłowiekaczyteżznaturyspołeczeństwa.
Dodaćnależy,iżkażdejjegowersjiprzypisanesąatrybutyniezmienności
lubznacznejstabilności2.
Jedenznajznamienitszychsystemówfilozoficzno-politycznych,naktó-
rymopierasięcałacywilizacjaeuropejska,zostałstworzonyprzezwy-
bitnegomyślicielaokresustarożytnego–Arystotelesa3.Rothbardnigdy
nieukrywałfascynacjijegoideątożsamościbytówiokreślonejnatury
każdegoznich.
MetodologiaStagirytyopierałasięnaempiryzmieisensualizmie.
Zgodniezniąodróżniłonmaterięodformy–pierwszatotrwałeinie-
zniszczalnetworzywowszelkiejsubstancji,druganatomiastjąkształtuje,
nadajejejruchiróżnorodność.Inaczejrzeczujmując,formakształtując
materię,stanowijejprzyczynęicel,materiazaśprzypominapewnąmoż-
liwość,potencję4.ZdaniemArystotelesarzeczosiągarzeczywistość,swą
2S.Wronkowska,Z.Ziembiński,Zarysteoriiprawa,Poznań2001,s.58–63.
Zob.takżeJ.Oniszczuk,Filozofiaiteoriaprawa,Warszawa2008,s.48–63.Tamteż
autorstarasięuporządkowaćsposobyargumentacjinarzeczobowiązywaniaprawa
natury.Zaliczawięcdopodstawjegoobowiązywania:1)koniecznośćontologicz-
ną–uznanie,żeprawonaturyobowiązuje,ponieważjestzgodneznaturączłowie-
ka;2)uzasadnienieaksjologiczne–odwołaniedopewnychwartościabsolutnych
i3)uzasadnienietetyczne–oparcieobowiązywaniaprawanaturalnegonafakcie,iż
zostałooneokreśloneprzezBoga,awięcautorytetabsolutny,któryostatecznieroz-
strzygaotym,cojestdobrem.Koncepcjeprawanaturyklasyfikowanesąwprzeróżny
sposób.Donajważniejszychznichzaliczonezostałokryterium:1)niezmiennościlub
zmiennościobowiązywania;2)całościowościsystemuprawa(teoriemniejlubbar-
dziejzamknięteizawierającetylkozasadyprawa);3)zróżnicowanejpodstawyobo-
wiązywaniaprawa(porządekbytu,naturarzeczy,zasadysprawiedliwości);4)trakto-
waniaprawanaturalnegojako:a)obowiązującegobądźb)koncepcjimyślowej,która
jednaknadajemocobowiązującąprawupozytywnemu.
3NatematżyciaArystotelesazob.W.Tatarkiewicz,Historiafilozofii,t.1,War-
szawa2004,s.104–105.Zob.takżeK.Leśniak,Arystoteles,Warszawa1989,s.7–20.
4Arystoteles,Metafizyka,[w:]K.Leśniak,Arystoteles,s.150–163.Zob.także
K.Leśniak,Arystoteles,s.56–64;L.Dubel,Historiadoktrynpolitycznych…,s.63;
W.Tatarkiewicz,Historiafilozofii,t.1,s.110–112;J.Oniszczuk,Filozofiaiteoria
prawa,s.94.NatematnajważniejszychzagadnieńmyśliArystotelesaodnoszących
siędoinstytucjipaństwazob.Arystoteles,Polityka,[w:]idem,Dzieławszystkie,t.6,
Warszawa2001;idem,UstrójpolitycznyAten,Warszawa1973;S.F.Kieczekian,Nauka
Arystotelesaopaństwieiprawie,Warszawa1955;W.Kornatowski,Zarysdziejówmyśli
politycznejstarożytności,Warszawa1968;I.Dąmbska,Zaryshistoriifilozofiigreckiej,
Lublin1993.
