Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Prawonaturyiuprawnienianaturalne
3
naturętylkowtedy,kiedywpełnizaktualizujeswojąpotencjalność,czyli
jejprocesstawaniasiędobiegniekońca.Wprzypadkuczłowiekaoznacza
tospełnienieswojejrozumnejnaturybędącejwzorcemjegodoskonało-
ści5.Arystotelesrozwijałteleologicznąkoncepcjęistnienia.Twierdził,iż
wszystkojestpodporządkowanejakiemuścelowiidoczegośzmierza.Cel
tentkwiwewnątrzkażdegobytu,azatemkażdarzeczzawierawsobie
celwłasnegorozwoju.Sensemwszelkichprzemianjestdążeniedotego,
abystaćsiętym,czymstaćsięmożna6.OwąDwłaściwość,jakąkażdy
twórosiągaukresuswegopowstawania”,owoDosiągnięciecelu”nazywał
Arystotelesnaturą7.Światopierasięnaokreślonościistnieniairealności
bytów.Każdaistotalubrzeczmaswojeokreślonewłaściwościicechy,któ-
restanowiąojejnaturze.Coistotne,Stagirytapodporządkowałwszelkie
istnienieirzeczywistośćlogice,wspartejnatożsamościbytów(AjestA),
ichniemożnościzanegowaniasamychsiebie(Aniemożebyćnie-A)oraz
rozłącznościichalternatyw(wszystkowewszechświeciemożebyćAalbo
nie-A)8.
Jeślichodziopoznanie,Arystoteleswyróżniłdwajegoetapy.Pierwszy
topoznaniezmysłowe,ponieważwszelkiebytyoddziałująnaczłowieka
zzewnątrzzawszepoprzezzmysły.Drugitopoznanierozumowe,które
poleganastopniowymgromadzeniuspostrzeżeńiuogólnianiutego,co
szczegółowe.Azatemfaktymusząbyćgromadzone,apóźniejporząd-
kowaneianalizowane,bymożnabyłosformułowaćwniosekwpostaci
sąduteoretycznego.Istotawiedzyzawierasięwgeneralizacjach,któresą
rezultatemgromadzeniaibadaniafaktów,aniewoderwanychpojęciach
ogólnych.Analiziepodlegaćmożezarównomateria,jakiforma,przyczy-
naicelzjawisk9.
Podstawąanalizpoświęconychetyce,polityceiprawuuczyniłAry-
stotelesnaturęczłowieka.Etyka,będącczęściąpolityki,awięcnaczelnej
izasadniczejwiedzymającejnaceludobroczłowieka,mówiłaistocie
5Słownikhistoriidoktrynpolitycznych,t.1,red.M.Jaskólski,Warszawa1997,
s.94.
6S.Filipowicz,Historiamyślipolityczno-prawnej,Gdańsk2006,s.39.
7Ibidem,s.40.
8K.Leśniak,Arystoteles,s.99–115.
9L.Dubel,Historiadoktrynpolitycznych…,s.63–64.Por.W.Tatarkiewicz,Histo-
riafilozofii,t.1,s.109–110.Zob.takżeA.Citkowska-Kimla,Odwizjiczłowiekado
wizjigenezypaństwa.IdeesofistówpierwszegopokoleniaapoglądyArystotelesa,[w:]
Umowaspołecznaijejkrytycywmyślipolitycznejiprawnej,red.Z.RauiM.Chmie-
liński,Warszawa2010,s.323–324.
