Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
KsięgaI
grafiiRadetzky’egoautorstwaaustriackiegoweterana,atakżewstarszychwy-
daniachczęstoczytanejiznaczącejpracyBeitzke’egoDeutscheFreiheitskriege,
liczebnośćarmiifrancuskiejnapoczątkukampaniijesiennejroku1813jest
podawananapoziomie300000,amaksymalnie353000.Sprzymierzeni
wtymczasiemielidodyspozycjiconajmniej492000żołnierzyistąddyspo-
nowaliprzytłaczającąprzewagąliczebną.Taknaprawdę,wrazzgarnizonami
fortyfikacjinateatrzedziałańwojennychNapoleonmiał440000ludzi,awięc
jegosiłyliczebniedorównywałyaliantom1.
E.M.Arndtoszacowałw1814całkowitestratywwynikuwojennapoleoń-
skichna10080000ludzi.Bliższaanalizazmniejszateliczbyznaczącoponiżej
2milionów,zczegojednaczwartabyłabypostronieFrancuzów2,zaśdokładne
statystykiitakprowadządoznaczniemniejszejilościofiar.
Nawetwnowszychopracowaniachnaukowychnatematwojenwyzwoleń-
czychmożnaprzeczytać,żewbojuspotkaniowympodHagelsbergiemlan-
dweraMarchiistłukłapogłowachkolbami4000Francuzów.Wrzeczywistości
byłoichokoło30.
WopracowaniuaustriackiegoSztabuGeneralnegozroku1897zatytułowa-
negoDieZahlimKriege,autorstwakapitanaBernta,siłyFrancuzówwbitwie
podOrleanem(3-4grudnia1870)określonona60700ludzi,podczasgdy
innibadaczeoszacowalijenapoziomie174500anawetwięcej.
Wedługtejsamejpublikacji75000AustriakówwalczyłopodAsprenprze-
ciwko90000Francuzówitwierdzisięwniej,żeciostatniutraciliwtejbatalii
44380ludzi.Wrzeczywistościpierwszegodniaokoło105000Austriaków
walczyłoprzeciw35000Francuzów,zaśdrugiegodniatasamaliczbaAustria-
ków(uwzględniającstraty)walczyłoprzeciwokoło70000Francuzów,aci
ostatniprawdopodobnieutraciliokoło16,maksymalnie20tys.żołnierzy.
ArmiaKarolaZuchwałegowstarciupodGransonzostałaoszacowanaprzez
współczesnychmuSzwajcarówna100-120tysludzi.Później,podMurten,
twierdzisię,żemiałtrzykrotniesilniejszewojska.Wzasadziewpierwszejbi-
twiemiałokoło14000żołnierzy,zaśwdrugiejkilkatysięcywięcej.Szwajca-
rzy,którzytwierdziliżewalczyliprzeciwkoprzytłaczającoliczniejszemuwro-
gowimieliznaczącąprzewagęwtymaspekciewobubitwach.
Utrzymywali,żenawetpodGransonzabiliaż7000Burgundczyków,pod-
czasgdybyłoto7rycerzyijedyniekilkużołnierzyszeregowych3.
ArmieHusyckie,którerzuciłypostrachnacałeNiemcyibyłyukazywane
jakoniezmierzonemasyliczyłyokoło5000ludzi.
Prawdopodobnieniejesttopoprostuwynikiemogólnejtendencjidohiper-
bolicznychkoncepcji,brakuwyczucialiczb,chełpliwości,strachu,usprawiedli-
wienialubinnychpodobnychludzkichsłabości,któreleżąupodstawytakgi-
gantycznychwyolbrzymień.Należypamiętać,żetrudnojest,nawetdoświad-
czonemuczłowiekowi,dokładnieocenićdośćdużąmasęludzi,nawetposwo-
1Beitzke,GeschichtederdeutschenFreiheistskrige,T.1,Dodatek.Bernhardi,Denkwürdigkeitenaus
demLebenTolls,T.3,Dodatek.
2Pertz-Delbrück,LebenGneisenaus,wydaniepełne,T.4,Dodatek,drugiewydanieskrócone,2:19.
3Delbrück,DiePerserkriegeunddieBurgunderkriege,s.157.
