Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WędrówkiLudów
13
służącycesarzomwpierwszychdwóchstuleciachzawszemielipoczucie,żesą
tylkowojskamipomocniczymi.Pomysłbysięzbuntowaćnigdyniepostałim
wgłowie,gdyżkarzącarękapomstylegionówbyłablisko.Rodowitejednostki
rzymskie,któreobecnienadalzwanolegionami,byłybardzosłabeliczebnie
isamemiaływswoichszeregachbarbarzyńców,wykazywałybardzopodobną
postawędotychzagranicznychnajemników.Nicniestałonaprzeszkodzieby
wojownicygermańscy,którzydzisiajbralicesarskiżołd,jutropodnieślibrońna
swoichwczorajszychdowódców,jeślistwierdzili,żekontraktjakizawarliniezo-
stałdopełnionywjednymczydrugimdrobnympunkcie,lubżeichżądanianie
zostałyzaspokojone.
Oczywistymjest,żetegorodzajusiływojskowenieprzystawaływżaden
sposóbdodawnychsiłopartychnalegionachjeślichodziosiłę,efektywność
igotowośćbojową.NawetjeśliwładcytakiemujakKonstantynudałosię,naj-
wyraźniej,przywrócićjednośćiautorytetwładzycesarskiej,toitakbyłoto
tylkopozorne,bowiemniebyłosolidnychpodstawantyku:zdyscyplinowane-
gowojska.
PrzyjrzyjmysięciągłemuznaczeniutejsłabościImperiumRzymskiegodla
naszegożyciaduchowego.Wceluznalezieniasubstytutudlatego,czegoobecnie
brakowałowobszarzesiływojskowej,Konstantynzawarłsojuszzwielkimstowa-
rzyszeniembiskupów,KościołemChrześcijańskim.Cesarzrzymskiztrudem,
lubraczejnigdy,niepozwoliłbynaistnienietejniezależnejwładzyobokswojej
własnej,gdybynadalposiadałwsparciestarożytnychlegionów.Legionydałyby
murównieżsiłę,abyprzygnieśćtęnowąsiłęKościoła,takpewnąsiebieinieza-
leżną,doziemi.TożeKościółzwycięskoprzetrwałprześladowaniaodDecjusza
doDioklecjanabyłozasługązarównomęczenników,jakiwniemniejszymstop-
niuosłabienianarodu,któryniedysponowałjużdawnąsiłąwojskową.
WrazzupadkiemstarożytnejcywilizacjidlaKościołaotworzyłasięnowa
przestrzeńżyciowa.Niemogłobyćmowyoefektywnejobroniegranic,która
utrzymałalimesprzeztakdługo.GermanienapieralizarównoprzezRen,jak
iprzezDunajorazwypuszczalisięnastatkachprzezMorzeCzarne,osiągając
tądrogąprzezMorzeŚródziemnewybrzeżaOceanuAtlantyckiegoiwżadnym
miejscuniemożnabyłoobronićsięprzedichłupieżczymirajdami.Tych
mieszkańców,którychnieudałoimsięobrócićwniewolników,wyżynalibez
litości.Nawetdzisiajponadsześćdziesiątfrancuskichmiastnosiśladycałkowi-
tegospaleniawtamtymokresie(zamianyszyderstwa,jakpisaliRzymianiemó-
wiącoChnodomarze,króluAlamanów9)orazpotejkatastrofiejakzostały
odbudowane,wciaśniejszejzabudowieotoczonejmurami.Wpoprzednich
pokojowychstuleciach,miastabyłyotwarteiczęstorozproszone,leczobecnie
budowanoosadyowąskichulicachotakmałymobwodzie,jaktotylkomożli-
we,takbymócsiębronićtakdobrze,jaktotylkomożliwe.Wśródgrubych
wieżimurów,jakieobecniebudowano,aktóreprzetrwałytysiąclecia,pókinie
obaliłyichkilofynapotrzebywspółczesnegokomunikacjilubwykopaliskar-
cheologicznych,znalezionopozostałościkolumn,posągów,fryzówibelko-
9Ammianus12.12.61.
