Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nieustającą…)idoprowadziłdoewakuacjizkrajurosyjskichwojsk.
Konstytucja3Majabyłaukoronowaniemtegoprocesu:najbardziejspek-
takularnymprzejawemsuwerennejwolinarodu.Rzeczwtym,żewwy-
nikurosyjskiegonajazdu1792rokuzostałaunieważniona.Krajznalazł
sięponowniepodprotektoratemcarycy,następniezaśuległkolejnemu
rozbiorowi.InsurekcjaTadeuszaKościuszki,którawrokpóźniejwy-
buchłanaostatnimjużskrawkupaństwowości-wKrakowie,Warszawie
iWilnie-zdołałautrzymaćnarodowąwładzęprzezokresnajwyżej
ośmiumiesięcy.Takwięcdata3maja1791symbolizuje-opróczoczy-
wistegofaktuuchwaleniaKonstytucji-takżeniepodległość.Choćtrwała
onaniewieleponadtrzylata,byłaitaknajdłuższawcałymXVIIIwieku.
Datąumownąjestteż11listopada1918.JedyniedlapaństwZachodu
maonznaczenieistotne:wwagoniekolejowymnastacjiCompiègne
podpisanowtedyzawieszeniebroni,kończąceIwojnęświatową.Ale
wPolscedziałosięwtymdniuniewiele.AkcjęrozbrajaniaAustriaków
iNiemcówwGalicjiiwKongresówcerozpoczęłaPolskaOrganizacja
Wojskowajużdwatygodniewcześniej.Owszem,11listopadarozbrojono
NiemcówwWarszawie,aletysiąceokupacyjnychżołnierzyprzebywało
tunadal,zamkniętewswychkoszarach.WładzęwWarszawieibyłej
Kongresówcewciążjeszczesprawowała-powołanaprzezokupanta-
RadaRegencyjna;rządził-powołanyprzezRadęiuzależnionyodBer-
lina-polskirząd.Choćitenrządpodejmowałcorazodważniejszepróby
emancypacji.Cozatemzmieniłosię11listopada?Zwierzchnictwonad
tworzącymsiępolskimwojskiemotrzymałgenerałJózefPiłsudski.Ale
dopierowtrzydnipóźniej,14listopada,zostałonTymczasowymNa-
czelnikiemPaństwa.
CzyżbywięcŚwiętoNiepodległościnależałoprzenieśćna14listo-
pada?Amożenawetna16listopada,kiedy„depeszaiskrowa”notyfiko-
wałaświatupowstaniepaństwapolskiego?Leczprzecieżprzezcałytam-
tenlistopadjakżeiluzorycznaikruchabyłataniepodległość!Jurysdykcja
PiłsudskiegoobejmowałajedynieskrawekdawnejRzeczypospolitej:
zWarszawą,KrakowemiLublinem,alebezLwowa,PoznaniaiWilna.
AzwycięskaEntentaanimyślałauznawaćfaktydokonane,zachodzące
wWarszawiepodcichymprotektoratempokonanychNiemiec.Może
więcŚwiętoNiepodległościpowinniśmyprzesunąćnaczasjeszczepóź-
niejszy:momentmianowaniapremieremIgnacegoPaderewskiego,
otwarciaSejmu,zjednoczeniaarmii?Czujemyintuicyjnie,żeniemiałoby
10
