Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wiedziałytwierdząconapytanietrzecie.Zjawiskoniezwykłe!Taksamo
jak11listopada1918zostałuruchomionyprocesbudowaniapaństwa-
kształtowaniajegoustrojuiwyznaczaniagranic-tak12września1989
zostałuruchomionyprocesodzyskiwaniapaństwa.Obaprocesybyły
jednakskomplikowaneiżmudne.Pierwszytrwałdoroku1922,awięc
niemalczterylata.Drugiprzedłużyłsiędoponadsiedmiulat:odwol-
nychwyborówprezydentawroku1990,przezwolnewyboryparlamen-
tarnew1991,wyjścieostatnichoddziałówarmiirosyjskiejwsymbolicz-
nymdniu17września1993,ażpozastąpieniekonstytucjiorodowodzie
stalinowskimnowąkonstytucją,„wielkanocną”
,nawiosnęroku1997.
Aprzecieżjużznaczniewcześniej,zaledwiepokilkutygodniach
1989roku,polska„zarazawolnościowa”przekroczyłanaszegranice.Czy
bezWałęsyiMazowieckiegobyłabydopomyśleniaJesieńLudów?Nie-
gdyśprzykładuzmianniemogładaćEuropieKonstytucja3Maja,niemal
natychmiastobalonaprzezrosyjskąprzemoc.Przykładutakiegonie
mógłteżdaćpolski„JedenastyListopada”;Europaleczyłapowojenne
ranyizosłupieniempatrzyłanarosyjskieksperyment„dziesięciudni,
którewstrząsnęłyświatem”…DopieropolatachprzełomemdlaEuropy
-pewnieniecałej,alenapewnośrodkowej-okazałsięnaszDwunasty
Września.
1791,1918,1989.Opróczfaktuzdobycianiepodległościwszystkiete
datyłączywybórorientacji.ZakażdymprzecieżrazemPolskaodcho-
dziłaodRosji:odprotektoratuKatarzynyII,odniewolicarskiejczybol-
szewickiej,odZSRRiPaktuWarszawskiego.Jednaktakieodejścieprzy-
nosiłozwyklewodwecienajazdrosyjski-takdziałosięwlatach:1792,
1830,1920,1939…Porazpierwszyniestałosiętakwroku1989.Kiedy
MazowieckizłożyłwizytęwMoskwie,usłyszałodMichaiłaGorbaczowa:
„Możetowydasiędziwne,ależyczęwampowodzenia”
.Niebyłtobluff.
TakiejpolitykitrzymałasięMoskwa-zarównoGorbaczowowska,jak
Jelcynowska-przezcałenastępnedziesięciolecie.Jedynarosyjskainge-
rencjawpolskiesprawydotyczyławtymokresienaszegoakcesudo
NATO.Zważywszynaprzeszłość,byłotojednakbardzomało.
OdchodzącodRosji,wkażdymztrzechomawianychprzypadków
Polska„wracaładoEuropy”
.Tymsamymwracałateżdonajbliższegoza-
chodniegosąsiada:krajówniemieckich.Wlatach1789-1790Rzecz-
pospolitaObojgaNarodówschroniłasięzaochronnyparawanPrus.
Wroku1918DrugaRzeczpospolitaodradzałasięzacichymprzyzwole-
12
