Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
MirosławKarwat
międzygwarancjamiformalnymiagwarancjamimaterialnymidemokracji),demo-
kratyzmwewnętrznegofunkcjonowaniapartiipolitycznych
iinnychinstytucjiobjętychramamiiregułamiporządkuobowiązującegowpań-
stwie,wreszcie–demokratyzmwmentalnościipostawachuczest-
nikówpolityki.Aprzytymwewszystkichtychnietożsamychukładach
odniesieniademokratyzmjestcechąstopniowalną.Ustroje,programy,poglądy,
stylemyśleniaidziałaniapolitycznego,trybpodejmowaniadecyzji–wszystkiete
zjawiskamogąmiećcharaktermniejlubbardziejdemokratyczny.
Realizmwdiagnoziestopniademokratyzmużyciapolitycznego
wymagazkoleizastosowaniakryteriówwielostronnych.Czyminnymjestwszak
tzw.demokratyczny(konkretnie–wyborczy)mandatdlatychczyinnychrzą-
dóworazichfunkcjonowaniewramachkonstytucyjnieokreślonegoporządku
demokratycznego,czyminnymzaśdemokratycznylubniezupełniedemokratyczny
albozgołaautorytarnycharakterprogramupartiidziałającychwdemokracji(sam
wsobiedemokratycznycharakterustrojupaństwaniegwarantujewszakautoma-
tyczniedemokratycznegoobliczatakichczyinnychlegalniedziałającychpartii
aniichwizjiiprojektówustrojowych),jeszczeczyminnymtypmentalnościoraz
styldziałaniapolitycznegoprzywódcówpolitycznychiobywateli,któryrównie
dobrzemożebyćdemokratycznyjaktechnokratyczny,makiawelicznylubotwarcie
autorytarny,represywnyidyskryminacyjnywstosunkudoinnychuczestnikówgry
politycznej.Represywnośćsposobudziałania–wodróżnieniuoddosłownie
pojętejrepresyjności,którapoleganaupodobaniudofizycznych,ekono-
micznychiadministracyjnychśrodkówprzymusu–macharakterkonwencjonalno-
rytualny.Represywnośćwzorcówideologicznychitendencjipolitycznychprzeja-
wiasięwnaciskustereotypówideologiczno-kulturowych,wwysokimnatężeniu
przejawówprzymusupsychicznegoiwręczszantażumoralnego,wkonfrontacyjnej
idyskryminacyjnejretoryceorazwstwarzanejprzezdanypodmiotatmosferze
lęków,zagrożeń,nieufności,odwetu,wwyraźniemanifestowanejintencjiwyklu-
czenialubzniszczeniaoponentówiopornych2.
Realistycznadiagnozastanuijakościdemokracjiwymaga,cowięcej,kom-
pleksowego,aniesymplicystycznegostosowaniatychkryteriów.Żadenzwymie-
nionychczynników(np.wyborczalegitymacjawładziwyborczadrogawyłaniania
reprezentacji;uznawanie–zwłaszczaczystodeklaratywne,aniepraktyczne–
demokratycznychwartości,zasadustrojowychiregułgrypolitycznej;wolnagra
2Pojęcierepresywności(wzorcówiwpływówkulturowych,wymuszającychkon-
formizmsiłąnaciskupsychicznegoisymbolicznego)–wodróżnieniuodrepresyjności(jako
wymuszaniaposłuszeństwaśrodkamiprzymusu)–zawdzięczamyHerbertowiMarcuse.Zob.
natentemat:H.Marcuse,Człowiekjednowymiarowy.Badanianadideologiąrozwiniętegospo-
łeczeństwaprzemysłowego,Warszawa1991.Charakterystykęrepresywnegostyluoddziaływań
zawieraartykuł:K.Pałyska,Socjotechnikalęku:wyobraźniaipotrzebywsłużbieperswazji,[w:]
W.Jakubowski,A.Krawczyk,J.Szczepański(red.),Nowespojrzeniawnaukachopolityce,
tom2,Warszawa2012.
