Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MirosławKarwat
Wzorzecczystoanarchiczny(jawnyiskrajnypartykularyzm)
Nieprzypadkiemużytezostałotuokreślenie(anarchiczny’,anie(anarchi-
styczny’.Todrugiesłowoodnosiłobysiędokonsekwentnegowyznawaniaiwcie-
laniawżyciedoktrynyanarchizmu;atojużinnapłaszczyzna.Zjednejstrony,nie
wszystkienurtyanarchizmunacechowanesąwoluntaryzmeminegacjąwszelkich
nadrzędnychnormspołecznych.Zdrugiejstrony,postawęanarchicznąprzyjmują
nietylkoanarchiści.Podłożemiistotąwzorcaanarchicznegojestpatolo-
gicznyprzerostżywiołowego(aczasemnawetwyrachowanego)partykularyzmu.
Partykularyzmtoabsolutyzacjawłasnejpartykularności(tzn.odrębności,nie-
powtarzalnejtożsamościiinteresuwłasnego)–posuniętatakdaleko,żeoznacza
lekceważenieinaruszaniedobrawspólnegodanejcałościspołecznej,obowiązu-
jącychwdanejwspólnocieregułgry,wynikającychstądpowinności,obowiązków
iwłasnychdobrowolnychzobowiązań,atymbardziejinteresów(praw,potrzeb,
możliwychstrat)innychwspółuczestników.Wskrajnymprzypadkujesttoobrona
własnegostanuposiadanialubosiąganienowychwłasnychkorzyści,zdobyczylub
wręczprzywilejównawetkoszteminnychwspółuczestnikówwspólnoty,nawetza
cenęichpokrzywdzeniaikosztemzagrożeniadlarównowagispołecznej,bezpie-
czeństwalubwręczdlaistnieniawspólnoty.
Anarchicznośćtosilnykorelatpartykularyzmu.Topostawatychuczestników
życiaspołeczno-politycznego,którzyniemogąsiępogodzićztym,żemuszą
podlegaćjakimśograniczeniom,pozbawienisązaśwładzylubchoćbydominują-
cegowpływu,copozwalałobyimnausankcjonowaniewłasnegopartykularyzmu
inarzucanieinnymswojejwolinacechowanejwłaśniepartykularyzmem.Dążenie
dosamouprzywilejowania,zapewnieniasobiewygodyikorzyścispełnianejest
wówczasnietyleprzezwyolbrzymianiewłasnychszczególnychzasług,pozytywnego
wkładuwfunkcjonowaniewspólnotylubprzezodwołującysiędorzeczywistych
osiągnięćizasługswoistymoralnyszantaż,ileprzezbezceremonialnewyłamy-
waniesięzregułobowiązującychwszystkich,przezstwarzaniesobieiwykorzy-
stywaniemożliwościprzywłaszczaniacudzegodorobkuorazzawłaszczaniadóbr
iinstrumentówwspólnoty,przeznadużywaniewłasnychprawdoterroryzowania
partnerówioponentów.Podmiotnastawionypartykularystycznie,którywładzy
lubwpływudecydującegonieposiada,natomiastsamformalniepodlegacudzej
władzy,kompensujetoskłonnościądosamowoli,donieodpowiedzialnościzalos
wspólnoty,doignorowanialubwybiórczegoiprzetargowegotraktowaniaobo-
wiązkówlubzaciągniętychzobowiązań.HPrzetargowe”podejściedoobowiązków
izobowiązańpoleganatym,żeichwykonaniekażdorazowouzależnianejestod
spełnienianowych,dodatkowychroszczeń,przyabsolutyzacjiiwyolbrzymianiu
własnychpraw,maksymalizacjiinieustannejaktualizacji,eskalacjiroszczeń.Tak
zwanapostawaroszczeniowa(przerostoczekiwańiżądańdlasiebie
nadwłasnymwkłademiobowiązkamialbowręcznastawienieHnależymisię,bo
jestem”)toistotnykorelatanarchicznościdziałaniajednostekigrupspołecznych.
