Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
problemów,awzwiązkuztymnarozwójruchusyjonistycznego,miałdy-
namiczniesięrozwijającywXIXwiekunacjonalizm.Właśnienacjonalizm
stałsiędlasyjonizmuwpewiensposóbDlekiemnawszelkiezło”,toznaczy
wnacjonalistycznejperspektywiesyjoniściupatrywalimożliwościusunię-
ciaantysemityzmu,przezwyciężenianiepowodzeńemancypacjiirozwią-
zaniakwestiiżydowskiej,wewszystkichtychtrzechmotywachdostrze-
gajączresztąsilnieobecnepierwiastkinacjonalistyczne.Innymisłowy
—wedługsyjonizmu,wszechobecnyeuropejskinacjonalizmnapędzający
nowąspiralęniechęciinienawiścidoŻydówmożnabyłozniwelowaćtylko
zapomocąnacjonalizmu—Żydzimielistaćsięświadomymswychpraw
narodemimusieliwywalczyćsobiemożliwośćutworzeniawłasnegonaro-
dowegopaństwa,tylkowtedybowiemmoglibystaćsięrównoprawnymi
pośródinnychnarodów.Najdobitniejprzedstawiłtenpostulatipokazał
takżeplanjegorealizacjitwórcaruchuTeodorHerzl.Wedługniego,pań-
stwożydowskiemiałobyć(istałosięposwympowstaniu)kwintesencją
żydowskiegonacjonalizmu—Żydzistalisięnarodem,stalisięIzraelczyka-
miijakonaródwywalczylisobieprawodoposiadaniawszystkichprzywi-
lejówpolitycznychztegofaktuwynikających.Wtymsensiesyjonizmod
początkuwpisałsięwpowszechnynurtruchównarodowych,którewXIX
iXXwiekukształtowałyhistorięspołeczno-politycznąEuropyiświata.Sy-
jonizmbyłprzytymruchemwświecieżydowskimmniejszościowym,poza
jegowpływempozostałasporaczęśćdiaspory.Wszystkotopowodowało
brakjednoznacznegokryteriumocenyskutecznościruchuzperspektywy
jegoponadstuletniejhistorii.Jakwspomniałem,zjednejstronybowiem
możnawskazaćogromnysukces,czylifaktpowstaniaIzraela,niepodległe-
go,nowoczesnegopaństwa,teoretycznieotwartegodlawszystkichŻydów,
zdrugiejstronytrudnouciecodzbagatelizowaniarefleksji,żepaństwo
Izraelpowstałozbytpóźno,asamsyjonizmniebyłwstanieuratowaćmi-
lionówŻydówprzedludobójstwem.Swoistącenązapowstaniepaństwa
byłoowychsześćmilionówofiar.
Bezwzględuwszakżenaocenęruchusyjonistycznegopozostajeon
fenomenem.Przeświadczenieojegowyjątkowościtakżemniezmotywo-
wałodopodjęciapracynadniniejsząksiążką.Chciałemprzytymzbadać
iprzeanalizowaćpodstawykształtowaniasięsamejideologiisyjonistycz-
nejwXIXwieku.Starałemsiętakżezachowaćwmiaręneutralnąpostawę,
toznaczyraczejzreferowaćpoglądyprotagonistówitwórcówruchuniż
jeoceniać.Niemniejzawszenależyprzyjąćjakiśpunktwidzenia,choćby
wperspektywiemetodologicznychrozstrzygnięćzwiązanychzdoborem
analizowanegomateriału,źródełczyliteraturyprzedmiotowej.Zagadnie-
nienarodzinideologiisyjonistycznejstarałemsięopisywaćzperspekty-
wybadaczanastawionegodotematupozytywnie,gdyżuważam,żezde-
