Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
konaćwyboruiprzyjąćpewnąośrozpatrywaniaproblematyki.Wybrałem
więckilkareprezentatywnychkoncepcjiautorów,którychmożnauznaćza
twórcówiprotoplastówruchusyjonistycznego.Dogronatwórcówsyjo-
nizmunależyoczywiściezaliczyćTeodoraHerzla—ojcaruchu,iMaksa
Nordaua—teoretykaruchu.Tedwiepostaciniebudzążadnychwątpliwo-
ści.Oczywiście,zprzyczynformalnychmusiałemograniczyćsięwyłącznie
doprezentacjiichstanowisk,apominąćtakzasłużonychdziałaczysyjoni-
stycznychjaknaprzykładAhadaHaama,NathanaBirnbauma,Nahma-
naSyrkinaiwieluinnych.Uznałembowiem,żeichpoglądysąjużpewną
modyfikacjąsamejkoncepcjiruchusyjonistycznegoiwyrastajązzałożeń
ukształtowanychprzezHerzlaorazNordaua.Dotejdwójkitwórcówsyjo-
nizmudodałemdwóchautorów,którzybezwątpieniazasłużylinamiano
protagonistówsyjonizmu;sątoMojżeszHessiLeonPinsker.Uobumożna
znaleźćwszystkoto,cozłożyłosięnakoncepcjęsyjonizmuprezentowaną
przezHerzlaiNordaua.Niebezznaczeniapozostajewtymwypadkutakże
fakt,żekażdyztychautorówwielemiejscapoświęciłtrzemzagadnieniom,
mianowicieantysemityzmowi,emancypacjiisyjonizmowi.Wydajemisię,
żetetrzyzagadnienianierozerwalniezwiązanezżydowskąrzeczywistością
wXIXwiekuwyznaczyłyramykształtowaniasięnowoczesnejideologii.
Antysemityzm,którywXIXwiekuprzybrałnowąrasową,aleteżpoli-
tycznąpostać(wodróżnieniuodantysemityzmuwcześniejszego,opartego
naprzeświadczeniachreligijnych,którywsensiewłaściwympowinnosię
określaćmianemantyjudaizmu),zdecydowaniedeterminowałżydowskie
postawyidlakażdegozprzywołanychautorówodgrywałrolękatalizatora
wewnętrznejprzemianyipowrotunałonożydostwa(takprzynajmniejde-
klarowali).KażdyznichkorzystałzfaktupostępującegoodXVIIIwieku
inabierającegorozmachuprocesuprawnejispołecznejemancypacjiŻydów.
Obydwazjawiska:antysemityzmuiemancypacji,przebiegaływróżnym
tempieiwróżnysposóbnaobszarzeEuropy,niemniejnieprzypadkowo
tymdwómzjawiskomtakwielemiejscapoświęcaliprzywołaniautorzy.Być
możenależytotraktowaćtakżewkategoriachpewnegomitupolityczne-
go,mituzałożycielskiego,któregopotrzebujeprzecieżkażdaideologiaiod
któregosyjonizmniebyłiniejestwolny.Jakkolwiekjest,nieulegawątpli-
wości,żezarównoantysemityzm,jakiemancypacjapozwalająspojrzećna
początkiideologiisyjonistycznejzwłaściwejperspektywy,ponieważtedwa
zjawiska,rozwijającesiędynamiczniewrealiachXIXwieku,wpołączeniu
zniezwykleważnąwpisanąwżydowskątożsamośćideąsyjonizmujako
marzeniaopowrocieŻydówdoZiemiObiecanej,sprawiają,żenarodziny
świeckiejideologiisyjonistycznejsąpewnymlogicznymnastępstwem.
Żydzi,uzyskującwrazzprzemianamispołecznymi,któreswójpo-
czątekmiaływrewolucjifrancuskiej(nieprzypadkoworewolucjęzwiel-
