Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
osobycywilnej(uregulowanejwIVKonwencjigenewskiej),rozgorzaładyskusja
nadtąkwestią.StanyZjednoczoneposługiwałysiępojęciemnieuznawanym
wprawiemiędzynarodowym–„nielegalnykombatant”,„wrogibojownik”.
25
Zostałotozakwestionowaneprzezorganizacjeiinstytucjemiędzynarodowe
(MiędzynarodowyKomitetCzerwonegoKrzyża–MKCK,WysokiKomisarzONZ
ds.PrawCzłowieka,MiędzynarodowaKomisjaPrawników),przezwieleorganizacji
pozarządowych(AmnestyInternational,HumańRightsWatch),atakżeprzez
ekspertów
od
międzynarodowego
prawa
humanitarnego.
Uznali
oni,
że
zatrzymanychwGuantanamonależałotraktowaćjakojeńcówwojennychdoczasu
rozstrzygnięciaprzezwłaściwytrybunał.
26ZadaniemAgnieszkiSzpak–wślad
zakomentarzemMKCKdoart.4Konwencjigenewskiejoochronieosóbcywilnych
podczaswojny–wszystkimzatrzymanymwbazieGuantanamomusibyć
przyznanystatusjeńcawojennegolubosobycywilnej.
27
Wpraktycejesttobardziejskomplikowane–zjednejstronywymogipraw
człowiekaiprawahumanitarnego,zdrugiejwymogibezpieczeństwa.Sprawa
byłabystosunkowoprosta,gdybychodziłotylkooukaranieosóbwinnychzbrodni
wojennych–wprzypadkujeńcówwojennychlubzamachówterrorystycznych–
terrorystów,nieuczestniczącychbezpośredniowkonflikciezbrojnym.Przyznany
statusniezwalniaichododpowiedzialnościkarnej.Natomiastsprawakomplikuje
się,jeślimotywemodmowyprzyznaniatakiegostatusujestchęćwydobycia
zeznańodosóbzatrzymanych,amającychbezpośredniwpływnazapewnienie
bezpieczeństwa.Byłobytozrozumiałeprzynajmniejwpierwszychchwilach
pozatrzymaniu,natomiastniejestjużtakwmiaręupływuczasu.Powinnyotym
rozstrzygaćniezależneinstytucje(odwładzyzatrzymującej)–czytonaszczeblu
krajowym,czymiędzynarodowym.
Wydajesię,żepodobnydylematwystępujewobliczuwojnyztzw.Państwem
Islamskim,wtokuktórejstronywalcząceodmawiająprzyznaniastatusujeńca
zaangażowanympoichstronieuczestnikomwalkizbrojnej.Motywemjestto,żena
masowąskalęposługująsięmetodamiterrorystycznymiidokonujązbrodni
wojennych,atakżezzałożenianiestosująwswychdziałaniachprawizwyczajów
wojny.
28
ochotnicze,włączającwtozorganizowaneruchyoporu,odpowiadająnastępującymwarunkom:
a)mająnaczeleosobęodpowiedzialnązaswychpoddanych;b)nosząstałyidającysięzdaleka
rozpoznaćznakrozpoznawczy;c)jawnienosząbroń;d)przestrzegająwswychdziałaniachpraw
izwyczajówwojny”–M.Flemming(wybór),Międzynarodoweprawokonfliktówzbrojnych.Prawo
przeciwwojenne.Zbiórdokumentów.Warszawa1991,s.58;okwestiistatusuosóbbiorącychudział
wewspółczesnychkonfliktach–por.J.Reginia-Zacharski,Wojnawświeciewspółczesnym.
Uczestnicy.Cele.Modele.Teoria.Łódź2014,s.341-345
25
Por.M.Marcinko,„Nielegalnykombatant”–problemzdefinicją(w:)D.R.Bugajski(red.):
Międzynarodoweprawohumanitarnekonfliktówzbrojnych.WyzwaniaXXIwieku.Gdynia2008
26A.Szpak,StatuszatrzymanychwGuantanamoBaynaKubie,„KwartalnikPrawaPublicznego”.2005,
nr
(pobrano01.03.2017r.)
3,
s.
195,
http://www.amw.gdynia.pl/library/File/WDiOM/Publikacje/
MPH/MPH_II_2011.pdf
27A.Szpak,Międzynarodoweprawohumanitarne.Toruń2014,s.122-123
28Podobnyproblembrakuprecyzyjnejregulacjiprawnejwystępujewzakresieudziałuprywatnychfirm
wojskowychwoperacjachmilitarnych–por.M.Mathiopoulos,Prywatyzacjaaktywnościwojskowej,
„SprawyMiędzynarodowe”.2007,nr1,s104;Ł.Kurecki,Status„privatemilitarycontractors”
wświetlemiędzynarodowegoprawahumanitarnego,„MiędzynarodowePrawoHumanitarne”,t.IV,
op.cit.,s.316in.
