Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozważaniawstępne
13
arabskiego,wtymtunezyjski,jestnreżimneopatriarchalny”
,będącywersjąnowocze-
snegosułtanatupatriarchalnego,którypolegananadrzędnościsiecipowiązańperso-
nalnych,ustrukturyzowanychwokółprzywódcy,nadformalnymiinstytucjamitypu
przedstawicielskiego16.
Choćprzesłankinaturyekonomicznejwychodzą,zwłaszczaprzyanalizierewo-
lucjiwEgipcieiTunezji,naplanpierwszy,hasłapolityczneniepozostająniezau-
ważone.Żądanianchlebaiwolności”wsferzesymbolicznejoznaczająodrzucenie
poniżeniaidegradacji,któretowarzyszyłydekadomrządówautorytarnych,charak-
teryzującychsięmasowąkorupcją,nepotyzmem,nadużyciemwładzyorazbrakiem
poszanowaniaprawaipolitycznejtransparentności.Odwoływanosięprzytymdo
uniwersalnychwartości:wolności,godności,prawczłowiekaiprawobywatelskich.
Obserwujemyzatemprocesprzekształcaniasiępoddanegowobywatela,któryocze-
kujepodmiotowościidemokratyzacji17.
Kolejnącechązmianyspołecznejjestporzuceniemodeluosiąganiacelówrewo-
lucjizapomocąwalkizbrojnej.Naprzestrzeniostatnichkilkunastulatmożnazaob-
serwowaćkształtowaniesięnowegowzoruzmianyrewolucyjnej,któregoistotąjest
strategiawalkiniezbrojnejorazcelezwiązanezwartościamidemokratycznymi.Mark
Thompsonpiszewprostodemokratycznychrewolucjach,któremogąbyćrozumiane
jakospontaniczne,pokojowepowstania,bazującenaśrodowiskachmiejskichiwdu-
żymstopniuklasieśredniej18.
Wdobiearabskiejwiosny,podobniejakwprzestrzenipostkomunistycznej,
wwiększościprzypadkówstosowanabyłastrategiaznanazlat70.XXw.19Jejwpływ
widocznybędziewszeregukrajówniedemokratycznych,wktórychwalkębezprze-
mocyzarzucanotylkowprzypadkustarciazbrutalnymreżimem,stosującymkrwa-
werepresje(Libia,Syria).Teoretycznepodstawystrategiinonviolentzostałyprzed-
stawioneprzezamerykańskiegopolitologaGene)aSharpajeszczewlatach70.XXw.
Wkolejnychdziesięcioleciachruchyopozycyjnepozostawaływiernetemumodelowi
(Gruzja2003,Ukraina2004,Kirgistan2005,Liban2005)20.Elementyadaptacjimo-
deluwalkibezprzemocyiinspiracjidoświadczeniamiinnychkrajówmożemydo-
strzecprzyorganizacjirewolucjiwEgipciew2011r.,gdzieRuch6Kwietniaoprócz
strategiiprzyjąłrównieżpodobnąsymbolikę-zaciśniętąpięść,którąporazpierwszy
posłużyłsięserbskiruchoporu,organizacjaOtpor!w2000r.21
Próbadopasowaniaprocesówrewolucyjnycharabskiejwiosnydoprawidłowo-
ścirewolucjiwspółczesnychjestwyzwanieminteresującym,pozwalającymstwier-
dzić,czyiwprzypadkukrajówregionuMENAwystępującechycharakterystyczne
16O.Lamloum,B.Ravenel(red.),LaTunisiedeBenAli.Lasociétécontrelerégime,Paris:
L
)Harmattan,2002,s.198,CahiersdeConfluences.
17J.Chodak,Dyfuzjastrategiił,s.356.
18Ibidem,s.357.
19Ibidem.
20Ibidem,s.353.
21Zob.szerzej:V
.Avioutskii,Aksamitnerewolucje,przeł.A.Czarnacka,Warszawa:Dia-
log,2007,s.209-213.
